یکی از سوالاتی که معمولاً افراد می پرسند این است که برای کدام آزمایش های خون باید ناشتا باشند و چند ساعت ناشتایی کافی است؟ و یا این که آیا می توانند آب بنوشند یا خیر؟ در این مطلب به این سوالات پاسخ خواهیم داد؛ با ما همراه باشید.
1- ناشتایی چیست؟
ناشتا بودن با زمان مشخص جهت انجام برخی آزمایش ها مانند آزمایش قند خون ، تری گلیسرید، کلسترول و غیره الزامی است. خوردن غذا می تواند منجر به تغییر در مقادیر آزمایش شود و در صورتی که پزشک بیمار را قبل از آزمایش، ملزم به ناشتا بودن کند، بیمار باید این مسئله را رعایت کند.
ناشتایی به معنای پرهیز از خوردن غذا و مواد حاوی انرژی به مدت 12-10 ساعت است که مطابق با این تعریف، نوشیدن آب اشکالی ندارد اما برخی آزمایش ها نیاز به ناشتایی بیشتر یا کمتر از 12 ساعت دارند، ضمن این که برای سنجش و پاسخ دقیق تر نمونه ها باید مواردی رعایت شود .
نمونه آزمایش های ناشتا بهتر است صبح اول وقت تهیه شود، مگر این که پزشک معالج دستور دیگری داده باشد.
شام قبل از ناشتایی باید سبک باشد
2- چه آزمایش هایی نیاز به ناشتایی دارند؟
بیماران می توانند با هماهنگی پزشک و آزمایشگاه در ساعات ناشتایی داروهای خود را مصرف کنند. البته در شرایطی که داروها روی جواب آزمایش تاثیرگذار باشد، باید مصرف آنها تحت کنترل باشد. در برخی موارد، پزشک دستور به قطع مصرف دارو می دهد.
از آنجا که بهترین آزمایش غربالگری بیماری قند (دیابت) آزمایش قند خون است، بهترین زمان برای سنجش دقیق آن، 8 ساعت پس از ناشتایی است. این ناشتایی باید در طول شب باشد و نه روز. تمام افراد بالای 40 سال باید این آزمایش را انجام دهند و در صورت نتیجه طبیعی، هر دو سال یکبار و پس از 50 سالگی هر سال آن را تکرار کنند. البته کسانی که سابقه بیماری دیابت در بستگان درجه اول خود دارند یا شاخص توده بدنی شان مساوی یا بالای 25 باشد، باید بدون توجه به سن این آزمایش را انجام دهند.
برای انجام آزمایش چربی خون شامل تری گلیسیرید، کلسترول تام خون، کلسترول خوب HDL و کلسترول بد خون LDL حداقل نیاز به 12 ساعت ناشتایی است. قانون کلی این که تمام افراد بالای 20 سال باید حداقل در یک نوبت تمام آزمایش های چربی خون را انجام دهند. در صورت طبیعی بودن نتیجه حداقل هر پنج سال یکبار آزمایش باید تکرار شود. در صورت غیر طبیعی بودن پاسخ آزمایش ها باید طبق دستور پزشک عمل شود .انجام آزمایش اسید اوریک و اوره خون نیز حداقل نیاز به 8 ساعت ناشتایی دارد. نوعی آزمایش نیتروژن اوره خون BUN هم وجود دارد که برای انجام آن 4 تا 8 ساعت ناشتایی کافی است، ضمن این که بیمار باید دو سه روز پیش از انجام این آزمایش از مصرف غذاهای حاوی گوشت زیاد خودداری کند.
آزمایشی هم برای تعیین عیار پادتن ضدمیکروب هلیکو باکتر پیلوری که مولد ورم و زخم معده است وجود دارد که البته نیاز به آمادگی خاصی ندارد، اما بهتر است بیمار شب قبل غذای چرب مصرف نکرده باشد.
3- در زمان ناشتایی چه مواردی را باید رعایت کنید؟
بهتر است برای آزمايشات ناشتا در اول صبح در آزمايشگاه حاضر باشيد. (به جز مواردی که توسط پزشک معالج يا آزمايشگاه تعيين می‌گردد)
• طی ۱۰ الی ۱۲ ساعت قبل از آزمايش نبايد غذا بخوريد. شب قبل از آزمايش، يک وعده غذايی سبک (نظير نان و پنير) مجاز می‌باشد. هرگونه وعده غذايی سنگين و پرکالری بر نتايج آزمايشات تاثير منفی می‌گذارد.
• طی ۱۰ الی ۱۲ ساعت قبل از آزمايش نبايد چای، قهوه وآب ميوه بنوشيد. نوشيدن آب بدون اشکال است. (مگر آنکه محدوديت در مصرف آب توسط پزشک معالج تذکر داده شده باشد
• طی ۱۰ الی ۱۲ ساعت قبل از آزمايش نبايد آدامس بجويد و از شکلات های مختلف، مينيت (ترکيبات نعناع دار)، شربت‌های سينه يا قرص‌های نرم‌کننده گلو استفاده نماييد.
• طی ۱۰ الی ۱۲ ساعت قبل از آزمايش اجازه داريد دندان‌هايتان را مسواک بزنيد.
• طی ۱۰ الی ۱۲ ساعت قبل از آزمايش بايد داروهايی که پزشک اجازه قطع مصرف آنها را نداده، مصرف نماييد. (با دستور پزشک، دارو مصرف شود.)
• طي ۱۰ الی ۱۲ ساعت قبل از آزمايش نبايد سيگار بکشيد.
• طي ۱۰ الی ۱۲ ساعت قبل از آزمايش نبايد فعاليت شديد بدني، تمرين و ورزش نماييد. اين موارد بدليل تحريک سيستم گوارش منجر به تغيير در نتايج آزمايشات مي‌گردد.
• آزمايش چربی خون و تری گليسيريد (يکي از چربی‌های خون) حداقل نياز به ۱۲ ساعت ناشتائی دارد.
• برای انجام آزمايش نيتروژن اوره خون ۸ ساعت ناشتايی کافی است. به علاوه بيمار بايد حداقل در طی ۳-۲ روز پيش از انجام آزمايش از مصرف غذاهاي حاوي گوشت زياد خودداري نمايد.
• هر چند انجام آزمايش هورمون‌های تيروئيد نياز به رعايت محدوديت مصرف غذا و مايعات ندارد اما به علت اثری که افزايش چربی خون بر نتايج آزمايشات تيروئيد دارد، حداقل ۳ ساعت قبل از آزمايش غذا ميل نفرمائيد. در صورت مصرف دارو حتماً با پزشک مربوطه در صورت قطع و يا ادامه مصرف آنها گفتگو نمائيد و در صورت مصرف دارو آزمايشگاه را مطلع کنيد.
• آزمون تعيين عيار پادتن ضدميکروب هليکوباکترپيلوری که يکی از عوامل مهم مولد ورم و زخم‌های معده است نياز به آمادگي خاصی ندارد اما بهتراست که بيمار شب قبل غذای چرب مصرف نکند زيرا افزايش چربی خون مي‌تواند نتيجه اين آزمايش را مخدوش نمايد.
4- چه مدت ناشتایی قبل از آزمایش های مختلف خون لازم است؟
مدت زمان ناشتایی به نوع آزمایش خون بستگی دارد. پزشک به شما می‌گوید که چه مدت باید از غذا خوردن خودداری کنید.
آزمایش قند خون:
آزمایش قند خون ناشتا معمولاً به یک شبانه روز ناشتایی نیاز دارد که حدود 8 تا 10 ساعت طول می‌کشد.
آزمایش کلسترول خون:
برخی از انواع تست‌های کلسترول نیازی به ناشتایی ندارند. بعضی از آنها مانند آزمایش مستقیم کلسترول LDL ممکن است تا 14 ساعت به ناشتایی نیاز داشته باشد.
آزمایش سطح تری گلیسیرید:
برای آزمایش تری گلیسیرید احتمالاً نیازی به ناشتایی نخواهید داشت، اما در برخی شرایط ممکن است 12 ساعت ناشتایی لازم باشد.
آزمایش آهن سرم:
ممکن است از شما خواسته شود 12 ساعت ناشتا باشید و 24 ساعت قبل از انجام این آزمایش از مصرف مکمل‌های آهن خودداری کنید.
آزمایشات ویتامین B12:
معمولاً قبل از آزمایش ویتامین B12 نیازی به ناشتایی ندارید. در برخی شرایط پزشک ممکن است حدود 6 تا 8 ساعت ناشتایی را توصیه کند.
آزمایش ویتامین B کمپلکس:
یک آزمایش خون که تمام ویتامین‌های گروه B شما را بررسی می‌کند، معمولاً بعد از ناشتایی به مدت یک شبانه روز انجام می‌شود.
پانل عملکرد کلیه:
ممکن است قبل از آزمایش عملکرد کلیه به شما گفته شود که 8 تا 12 ساعت چیزی نخورید.
آزمایش گاما – گلوتامیل ترانسفراز:
پزشک ممکن است به شما بگوید یک شبانه روز ناشتا باشید و به مدت 24 ساعت از مصرف الکل خودداری کنید.
5- لیست کامل آزمایش هایی که نیاز به ناشتایی دارند
در این قسمت یک لیست کامل از آزمایش هایی که نیاز به ناشتایی دارند ارائه شده است که براساس مدت زمان مورد نیاز برای ناشتایی دسته بندی شده اند.
1-5- آزمایشاتی که به 8 الی 10 ساعت ناشتا بودن نیاز دارد
• FBG یا قند (گلوکز) خون ناشتا
• قند (گلوکز) خون 2 ساعته یا 2hpp
• اسید اوریک خون
• اسیدآمینه های خون و ادرار
• اسید فولیک، اسید صفراوی تام
• سرولوپلاسمین
• گاما گلوتامیل ترانسفراز یا GGT
• آزمایش تحمل لاکتوز
• آمیلاز سرم
• لیپاز
• C-Peptide و انسولین
• PTH
• آدیپونکتین
• هورمون رشد
• پروتئین کمپلمان Cq1
2-5- آزمایش هایی که به 10 الی 12 ساعت ناشتا بودن نیاز دارند
• گلوکاگون
• کلسیتونین
• الاستاز
• هموسیستئین
• HDL کلسترول
• LDL کلسترول
• فسفر
• کلسیستوکینین (CCK)
• پلی پپتید پانکراس (نمونه سرم)
• سکرتین
3-5- آزمایش هایی که احتیاج به 12 الی 14 ساعت ناشتا بودن نیاز دارند
• TIBC نمونه قبل ساعت 12 ظهر گرفته شود
• آهن (نمونه قبل ساعت 12 ظهر گرفته شود)
• UIBC نمونه قبل ساعت 12 ظهر گرفته شود
• آزمایش تحمل قند گلوکز یا GTT
• کلسترول
• تری گلیسرید
• لپتین
• گاسترین
• لیپید تام
• لیپوپروتئین A
• آپولیپوپروتئین ها
• ویتامین E
• لیپوپروتئین الکتروفورزیس
• اسیدهای چرب زنجیره بسیار بلند یا VLCFA
• 5 هیدروکسی ایندول استیک اسید
• ظرفیت اتصال ویتامین ب 12 یا Vitamin B12 Binding Capacity
• ویتامین ب 12
• فسفولیپید سرم یا پلاسما
• پروانسولین
• گاسترین سرم
• ویتامین B6
• ویتامین K
• ویتامین A
• IGFBP1
• کوآنزیم Q10
• ویتامین B61
• ویتامین C یا آسکوربیک اسید
4-5- آزمایش هایی که ناشتا بودن برای انجام آنها ضروری نیست
آزمایش هایی که ناشتا بودن برای انجام آنها ضروری نیست، اما اگر فرد ناشتا (حداقل 5 ساعت) باشد بهتر است
• کلسیم
• آلکالین فسفاتاز یا ALP
• آلدولاز
• اسید فسفاتاز پروستاتیک و تام یا ACP
• فنیل آلانین 4 ساعت پس از مصرف غذا
• کلراید
• کرایوگلوبولین
• کورتیزول
• هاپتوگلوین
• پری آلبومین
• ترانسفرین
• کاروتن سرم
• IGFBP2
• آزمایش های مربوط به آرتریت روماتوئید
• اینهیبین A
• پیپکولیک اسید
• اسید لاکتیک پلاسما
• اسید پیروویک
• آزمایش Beta CTX-1 یا Cross Laps
• وسکوزیته سرم
• الکتروفورز پروتئین سرم
• آزمایش P1NP یا Procollagen 1 Intact N-Terminal Propertied
• آنتی ژن مهارکننده استراز C1
• مهارکننده استراز C1
• ایمونوگلوبولین D
• بررسی عملکرد کمپلمان C5 سرم
• آنتی ژن کمپلمان C5 سرم
• 1و25 دی هیدروکسی ویتامین D
26 دیدگاه
من قبل ازمایش یه نصفه ادامس بایودنت از این بدون قندا برای رفع بوی دهان یه چن دقیقه همش جویدم و انداختم ایا تداخل ایجاد میکنه توی ازمایشم؟
با سلام
کلا آزمایش هایی که نیاز به ناشتایی داره نباید کلا چیزی مصرف کنید. ولی بازهم این مورد که بیان کردید به نوع آزمایش شما هم بستگی دارد ولی روی ازمایش قند تاثیر داره بهتره که کلا چیزی مصرف نکنید
باز هم سوالی داشتید در خدمت هستیم
سلام من دیابتی هستم و ازمایش چربی و قند با هم دارم برای قند ۸ ساعت ناشتا باید باشم و چربی بین ۱۰ تا ۱۲ ساعت … اگه ناشتایی برای قند بیش از ۸ ساعت باشه بطور خودکار کبد قند ترشح و باعث بالا رفتن قند بطور کاذب میشه.. حالا برام سوال شده من این دو تا ازمایشو چطور بدم که نه مشکل افت قندی پیش بیاد و هم ناشتایی برای چربی خون کافی باشه؟
سلام وقت شما بخیر
برای آزمایش چکاپ ۱۰ ساعت ناشتا باشید که هر دو رو انجام بدید مشکلی پیش نمیاد
سلام.45 سالمه.برای چکاپ قند که هرسال انجام میدم رفتم ازمایشگاه.کارشون طول کشید.گفتن سیزده ساعت هم کافیه…گفتم میترسم افت قندنشون بده.اماگفتن که نگران نباش.خواستم بدونم واقعاسیزده ساعت زیادنیست؟
با سلام بیش از 12 ساعت افت قند بوجود میاد حتما پیگیر باشید
سلام من برای عمل صفرا آزمایش باید بدم چند ساعت باید ناشتا باشم؟
سلام وقت شما بخیر
برای این آزمایش لطفا ۱۰ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشید
سلام ببخشید هم ازمایش چربی داده دکتر و هم قند، باید دوبار خون بدم یعنی بعد از ۸ساعت قند و بعد از ۱۲ ساعت چربی؟
سلام وقت بخیر
فقط یکبار نیاز به خونگیری هست که باید بین بازه ی 12-10 ساعت ناشتایی و رعایت کنید
قبل از انجام آزمایش چکاپ کلی میتوان دوید ؟
سلام وقت بخیر
اگر یک ربع 20 دقیقه قبلش باشه مشکلی نداره فقط روی آزمایش PRL تاثیر می گذارد
سلام وقتتون بخیر، اگر برای آزمایش کلسترول و تری گلیریسید فقط ۷ ساعت ناشتا باشیم… ممکنه بالا نشون داده بشه تو آزمایش؟
من نمیدونستم با ۷ ساعت ناشتایی آزمایش دادم جفتشونم بالا بود و الان دارم قرص مصرف میکنم ….
سلام وقت بخیر
10-12 ساعت ناشتایی لازمه بعد گرفتن جواب به دکتر بگین با 7 ساعت ناشتایی بوده
سلام من آزمایش vldlدادم که شب قبلش ساعت ۸شب چندتا دونه بیسکوئیت و ۸ونیم شام عدسی بدون روغن خوردم و صبح ساعت ۷و نیم آزمایش دادم vldlم شد ۶۴ باتوجه به مدت ناشتایی و غذایی که خوردم جواب آزمایشم درست بوده یا باید تکرار بشه
با سلام
تست vldl تست محاسباتی بر اساس جواب تست های hdl و ldl هست که همه ی این تست ها باید در کنار هم تفسیر بشوند قطعا این موارد در کنار هم به شما تفسیر می دهند پس با پزشک خود حتما مشورت نمایید.
سلام
برای آزمایش های std باید ناشتا بود؟
باسلام وقت بخیر
خیر، برای انجام آزمایش های STD نیازی به ناشتایی نیست.
سلام می‌خواستم بدونم برای تعیین گروه خونی هم نیاز به ناشتا داره یا نه؟
با سلام
خیر نیازی به ناشتایی نیست
سلام من دوروز پیش با سرم رینگر اوندانسترون و آپوتل گرفتم ،آزمایش cbc و هورمونی دارم میتونم امروز برم؟
سلام وقت بخیر
مشکلی نیست میتوانید انجام بدید ولی بهتره با پزشک مشورت کنید
سلام
وقتتون بخیر
من ۳۷ سالمه
دکترم یه چکاپ کلی برام نوشت شامل همه ی آزمایشات
من ساعت ۹رفتم آزمایشگاه
اما چون آزمایش پرولاکتین داشتم گفتند که باید دو ساعت از زمان بیداری گذشته باشه با این حساب ۱۳ساعت ناشتا،اختلالی در جواب آزمایش ها ایجاد نمی کند؟
ممنونم از شما
سلام وقت بخیر
تا 14 ساعت ناشتایی برای آزمایش پرولاکتین مشکلی ندارد نگران نباشید
سلام من آزمایش قند دادم منتهی حدود 12.30 ساعت ناشتا بودم و آزمایش قند 100 اومد بیست سالمه آیا دوباره آزمایش بدم یا نیاز نیست احساس میکنم زیادی ناشتا بودم
سلام وقت شما بخیر
برای ازمایش قند ناشتا اگر ناشتایی تا 14 ساعت هم رعایت شود مشکلی پیش نمیاد اگر سابقه قند ندارید بهتر هست مجدد ازمایش بدید ولی برای راهنمایی بهتر لطفا با پزشک متخصص مشورت کنید البته باید به رنج آن آزمایشگاهی که آزمایش دادید هم توجه کنید چون متفاوت می باشد و درکل لب مرزی حساب میشه نتیجه آزمایش شما