آزمایش ویتامین D + نحوه انجام، علل نیاز و تفسیر نتایج

آزمایش ویتامین D چیست؟

آزمایش ویتامین D سطح ویتامین D را در خون اندازه گیری می کند تا مطمئن شود که برای عملکرد مناسب بدن به اندازه کافی ویتامین D دارد. ویتامین D برای سلامت استخوان ها و دندان ها ضروری است. همچنین به کارکرد نرمال عضلات، اعصاب و سیستم ایمنی کمک می کند.

داشتن سطوح پایین ویتامین D یک مشکل رایج است که می تواند منجر به اختلالات استخوانی و سایر مشکلات پزشکی شود. آزمایش ویتامین D می تواند به فرد اطلاع دهد که آیا نیاز به افزایش سطح ویتامین D دارد یا خیر.

ویتامین D را از سه طریق دریافت می کنید:

هنگامی که پوست برهنه فرد در معرض نور خورشید قرار می گیرد، بدن ویتامین D می سازد.
ویتامین D را از غذاهای خاصی  نیز می توان دریافت کرد. فقط تعداد کمی از غذاها مانند زرده تخم مرغ و ماهی های چرب به طور طبیعی حاوی ویتامین D هستند. به همین دلیل ویتامین D به غذاها از جمله غلات صبحانه، شیر و سایر لبنیات اضافه می شود.
می توان از مکمل های ویتامین D نیز استفاده کرد.
قبل از اینکه بدن بتواند از ویتامین D استفاده کند، کبد باید آن را به شکل دیگری به نام ۲۵ هیدروکسی ویتامین D یا ۲۵(OH)D تغییر دهد. اکثر آزمایشات خون ویتامین D سطح 25(OH)D را در خون اندازه گیری می کنند.

کلیه ها از 25(OH)D برای تولید “ویتامین D فعال (ویتامین D3)” استفاده می کنند. ویتامین D فعال به بدن اجازه می دهد از کلسیم برای ساخت استخوان استفاده کند و به سایر سلول ها کمک می کند تا به درستی کار کنند. اگر مشکلات کلیوی یا سطوح غیرطبیعی کلسیم در خون وجود داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایش ویتامین D فعال را تجویز کند. اما این آزمایش معمولاً برای بررسی اینکه آیا ویتامین D کافی دارید یا خیر استفاده نمی شود.

آزمایش 25(OH)D دقیق ترین راه برای اندازه گیری میزان ویتامین D در خون  است.

نام های دیگر: 25-هیدروکسی ویتامین دی، 25(OH)D، تست کوله کلسیفرول، تست ارگوکلسیفرول، تست کلسیدیول، تست ویتامین D2، تست ویتامین D3

کاربرد آزمایش ویتامین D

آزمایش ویتامین D برای غربالگری سطوح پایین ویتامین D در خون استفاده می شود تا بتوان قبل از ایجاد مشکلات سلامتی، آن را با مکمل ها درمان کرد.

اگر فرد یک اختلال استخوانی شناخته شده یا مشکل جذب کلسیم داشته باشد، ممکن است از آزمایش ویتامین D برای بررسی اینکه آیا کمبود ویتامین D باعث بیماری شده است یا خیر، استفاده شود. پزشک ممکن است آزمایش ویتامین D را در صورت داشتن موارد زیر تجویز کند:

• استئومالاسی، استخوان های نرم، اغلب با ضعف عضلانی
• تراکم استخوان پایین، که می تواند منجر به پوکی استخوان شود.
• راشیتیسم، مشکل رشد استخوان در کودکان

از آنجایی که ویتامین D می تواند بسیاری از قسمت های بدن را تحت تاثیر قرار دهد، در صورت داشتن سایر بیماری های مزمن (طولانی مدت) ممکن است نیاز باشد تا سطح ویتامین D بررسی شود.

آزمایش ویتامین دی برای چه کسانی مناسب است؟

Vitamin D Test این امکان را می دهد که فرد دقیقاً بداند که سطح ویتامین D بدنش در حال حاضر چقدر است.

دو نوع ویتامین D به نام‌های D2 و D3 وجود دارد. ویتامین D2 در گیاهان و ویتامین D3 در پوست با قرار گرفتن در معرض نور خورشید تولید می شود. هر دو شکل را می توان در رژیم غذایی و در مکمل ها یافت. تست ویتامین D  درواقع D2 و D3 را اندازه گیری می کند. نتیجه تولید شده مجموع هر دو D2 و D3 با هم است.

افرادی که ممکن است در معرض خطر کمبود ویتامین D باشند عبارتند از:

• سالمندان، به خصوص اگر ضعیف یا اکثرا در خانه باشند
• افراد با پوست تیره (قومیت های آفریقایی، آفریقایی-کارائیب و جنوب آسیا)
• افرادی که دارای اضافه وزن (چاق) هستند یا عمل جراحی بای پس معده انجام داده اند
• زنان باردار و زنان شیرده
• هر کسی که ممکن است زمان بسیار کمی را در خارج از منزل سپری کند
• افراد مبتلا به شرایط خاصی مانند بیماری کبد، بیماری کلیوی یا فیبروز کیستیک (CF)
• افراد مبتلا به شرایط سوء جذب به عنوان مثال. بیماری کرون (کولیت اولسروز)
• افرادی که قبلاً مبتلا به بیماری های استخوانی مانند پوکی استخوان، استئومالاسی یا بیماری پاژه تشخیص داده شده اند.

چرا به آزمایش ویتامین D نیاز است؟

در صورت داشتن علائم یا نشانه های بیماری استخوانی که ممکن است به کمبود ویتامین D مرتبط باشد (سطوح بسیار پایین ویتامین D)، پزشک ممکن است آزمایش ویتامین D را تجویز کند، مانند:

• درد استخوان
• ضعف یا درد عضلانی
• استخوان های نرم
• استخوان های تغییر شکل یافته
• استخوان های ضعیف و شکستگی (شکستگی استخوان)
• تراکم استخوان پایین (پوکی استخوان یا استئوپنی)
• کمبود ویتامین D (سطح خفیف ویتامین D) معمولاً علائمی ایجاد نمی کند.

بنابراین، پزشک ممکن است آزمایشی را در صورت خطر بالای ابتلا به کمبود درخواست کند زیرا:

• سن فرد بالای 65 سال است. با افزایش سن، پوست کمتر قادر به تولید ویتامین D از نور خورشید است.
• فرد به ندرت پوست خود را در معرض نور خورشید قرار می دهد زیرا در خانه می ماند، از کرم ضد آفتاب استفاده می کند یا در جایی زندگی می کند که نور خورشید کم است.
• فرد پوست تیره دارد که ویتامین D کمتری از نور خورشید تولید می کند
• فرد جراحی کاهش وزن انجام داده است
• فرد چاق است
• فرد شرایطی دارد که جذب مواد مغذی موجود در غذا را دشوار می کند، مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و بیماری سلیاک.
  بیماری کلیوی یا کبدی که بر توانایی بدن برای تغییر ویتامین D به شکلی که بدن فرد می تواند استفاده کند، تأثیر می گذارد
• فرد داروهای خاصی را مصرف می کند که بر سطح ویتامین D تأثیر می گذارد

کمبود ویتامین D می تواند مشکلات جدی برای نوزادان و کودکان ایجاد کند. پزشک ممکن است آزمایش غربالگری را برای موارد زیر تجویز کند:

• نوزادانی که عمدتا با شیر مادر تغذیه می شوند. شیر مادر دارای ویتامین D کم است (همه نوزادان بلافاصله پس از تولد به مکمل های ویتامین D نیاز دارند، مگر اینکه فقط شیر خشک حاوی ویتامین D تغذیه شوند.)
• کودکانی که پوست تیره‌تری دارند و در مناطقی با نور خورشید کم زندگی می‌کنند
• کودکان با رژیم غذایی کم ویتامین D
• اگر از مکمل‌های ویتامین D برای افزایش سطح ویتامین D خود استفاده می‌کنید، ممکن است پزشک آزمایشی را برای بررسی اینکه آیا سطح ویتامین D بهبود می‌یابد تجویز کند.

در طول انجام آزمایش ویتامین D چه اتفاقی می افتد؟

آزمایش ویتامین D یک آزمایش خون است. در طول آزمایش خون، یک تکنسین نمونه گیری آزمایشگاه با استفاده از یک سوزن کوچک از ورید بازوی فرد نمونه خون می گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می شود. وقتی سوزن داخل یا خارج می شود ممکن است کمی احساس سوزش کنید. این عمل معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.

آیا قبل ار انجام آزمایش باید کاری انجام شود؟

برای آزمایش ویتامین D نیازی به آمادگی خاصی نیست.

آیا خطری برای انجام آزمایش ویتامین دی وجود دارد؟

انجام آزمایش خون خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه ای که سوزن گذاشته شده درد خفیف یا کبودی مشاهده شود، اما بیشتر علائم به سرعت از بین می روند.

تفسیر نتایج آزمایش ویتامین دی

نتایج آزمایش ممکن است به روش های مختلفی گزارش شود. ممکن است یک نتیجه کلی ویتامین D به فرد بدهند یا ممکن است شامل نتایج جداگانه برای ویتامین D2 و ویتامین D3 باشد. این دو نوع ویتامین D در بدن تقریباً یکسان عمل می کنند. سطح کل ویتامین D مجموع این دو نوع است. تعداد کل ویتامین D عدد مهمی است.

اگر سطح کل ویتامین D فرد نشان دهنده کمبود یا نارسایی ویتامین D باشد، ممکن است به این معنی باشد که:

• ویتامین D کافی را از رژیم غذایی و/یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید دریافت نکنید
• در جذب ویتامین D در غذا مشکل دارید که ممکن است نشانه اختلال سوء جذب باشد
• در تغییر ویتامین D به فرمی که بدن می تواند استفاده کند، مشکل وجود دارد، که ممکن است نشانه ای از بیماری کلیوی یا کبدی باشد

درمان سطوح پایین ویتامین D معمولاً مکمل ها و/یا تغییرات رژیم غذایی است. این معمولاً ایمن تر از آفتاب گرفتن بیشتر است که ممکن است باعث سرطان پوست شود.

اگر سطح کل ویتامین D نشان می دهد که ویتامین D بیش از حد در بدن وجود دارد، به احتمال زیاد به دلیل دریافت بیش از حد از مکمل ها است. این مورد بسیار غیر معمول است، اما اگر این اتفاق بیفتد، باید مصرف این مکمل ها را متوقف کرد تا سطح ویتامین D کاهش یابد. ویتامین D بیش از حد می تواند آسیب جدی به اندام ها و رگ های خونی وارد کند. اگر مکمل های ویتامین D مصرف می کنید، از پزشک خود بپرسید چه دوزی برای شما مناسب است.

نتیجه نرمال

هر آزمایشگاه دارای محدوده ی نرمالی برای آزمایش ویتامین D می باشد. در گزارش آزمایشگاه باید محدوده نرمال این آزمایش مشخص شده باشد. محدوده نرمال فقط یک راهنما است. پزشک همچنین نتایج را بر اساس سن، سلامتی و سایر عوامل بررسی خواهد کرد. مقداری که در محدوده نرمال آزمایشگاهی نیست ممکن است همچنان برای آن فرد عادی باشد.

مقادیر بالا

سطوح بالای ویتامین D می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• سندرم ویلیامز این یک مشکل ژنتیکی است که باعث تاخیر در رشد قبل و بعد از تولد می شود.
• مصرف بیش از حد مکمل های ویتامین D.

مقادیر کم

سطوح پایین ویتامین D می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• بیماری کلیوی.
• بیماری کبد.
• دریافت نکردن نور خورشید کافی
• دریافت نکردن ویتامین D کافی در رژیم غذایی

در رابطه با آزمایش سطح ویتامین های بدن ، آزمایش کلیه و آزمایش کبد بیشتر بخوانید.