اختلال گوارشی چگونه تشخیص داده می شود؟

مقدمه: برای دستیابی به تشخیص اختلال گوارشی ، یک تاریخچه پزشکی کامل و دقیق توسط پزشک گرفته می شود و علائمی که تجربه کرده اید و هر گونه اطلاعات مربوطه دیگر را یادداشت می کند. معاینه فیزیکی نیز برای کمک به ارزیابی کاملتر مشکل انجام می شود. برخی از بیماران ممکن است نیاز به ارزیابی تشخیصی گسترده‌تری داشته باشند که ممکن است شامل بررسی های آزمایشگاهی، بررسی های تصویربرداری، روش‌های آندوسکوپی و سایر روش‌ها باشد. در این محتوا به بررسی کامل آن ها می پردازیم.

اختلال گوارشی چگونه تشخیص داده می شود؟

برای دستیابی به تشخیص اختلالات گوارشی، یک تاریخچه پزشکی کامل و دقیق توسط پزشک گرفته می شود و علائمی که تجربه کرده اید و هر گونه اطلاعات مرتبط دیگر را یادداشت می کند. یک معاینه فیزیکی نیز برای کمک به ارزیابی کاملتر مشکل انجام می شود.

برخی از بیماران نیاز به ارزیابی تشخیصی گسترده تری دارند. این ممکن است شامل آزمایش‌های آزمایشگاهی، تست های تصویربرداری و/یا روش‌های آندوسکوپی باشد. این آزمایشات ممکن است شامل هر یک یا ترکیبی از موارد زیر باشد:

تست های آزمایشگاهی برای اختلال در دستگاه گوارش

آزمایش خون مخفی مدفوع

آزمایش خون مخفی مدفوع وجود خون پنهان (مخفی) در مدفوع را بررسی می کند. این شامل قرار دادن مقدار بسیار کمی از مدفوع روی یک کارت مخصوص است. سپس مدفوع در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می گیرند.

کشت مدفوع

کشت مدفوع وجود باکتری های غیر طبیعی در دستگاه گوارش را که ممکن است باعث اسهال و سایر مشکلات شود، بررسی می کند. یک نمونه کوچک از مدفوع توسط ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی جمع آوری شده و به آزمایشگاه ارسال می شود. در 2 یا 3 روز، آزمایش نشان می دهد که آیا باکتری غیر طبیعی وجود دارد یا خیر.

در رابطه با آزمایش خون بیشتر بخوانید.

تست های تصویربرداری برای تشخیص اختلال گوارشی

علاوه بر تست های آزمایشگاهی از تست های تصویربرداری نیز برای تشخیص اختلال گوارشی استفاده می شود.

Barium beefsteak meal

در طی این آزمایش، بیمار یک وعده غذایی حاوی باریم (مایع فلزی و گچی رنگی که برای پوشاندن اندام های داخلی استفاده می شود به طوری که در عکس اشعه ایکس نشان داده می شود) می خورد. این به رادیولوژیست اجازه می دهد تا معده را در حین هضم غذا تماشا کند. مدت زمانی که طول می کشد تا وعده غذایی باریم هضم شود و از معده خارج شود، به پزشک ایده ای از عملکرد معده می دهد و به یافتن مشکلات تخلیه که ممکن است در اشعه ایکس باریم مایع نشان داده نشود، کمک می کند.

مطالعه بیشتر: آزمایش پاتولوژی

Colorectal transit study

این آزمایش نشان می دهد که غذا چقدر خوب در روده بزرگ حرکت می کند. بیمار کپسول های حاوی نشانگرهای کوچک را می بلعد که در اشعه ایکس قابل مشاهده است. بیمار در طول آزمایش از یک رژیم غذایی پر فیبر پیروی می کند. حرکت نشانگرها از طریق کولون با اشعه ایکس شکم که چندین بار 3 تا 7 روز پس از بلعیده شدن کپسول گرفته می شود، کنترل می شود.

اسکن توموگرافی کامپیوتری یا CT scan

 این یک تست تصویربرداری است که با استفاده از اشعه ایکس و کامپیوتر تصاویر دقیقی از بدن می گیرد. سی تی اسکن جزئیات استخوان ها، ماهیچه ها، چربی و اندام ها را نشان می دهد. سی تی اسکن جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس عمومی دارد.

Defecography

دفکوگرافی یک عکس اشعه ایکس از ناحیه مقعدی است که کامل بودن دفع مدفوع را ارزیابی می کند، ناهنجاری های آنورکتال را شناسایی می کند و انقباضات و شل شدن عضلات رکتوم را ارزیابی می کند. در طول معاینه، رکتوم بیمار با خمیر نرمی که قوام مدفوع دارد پر می شود. سپس بیمار روی توالتی که در داخل دستگاه اشعه ایکس قرار دارد می نشیند و مقعد را فشار داده و شل می کند تا محلول را خارج کند. رادیولوژیست اشعه ایکس را بررسی می کند تا مشخص کند که آیا مشکلات آنورکتال در زمانی که بیمار در حال تخلیه خمیر از رکتوم بوده است یا خیر.

باریم انما (barium enema)

باریم انما، آزمایشی است که رکتوم، روده بزرگ و قسمت تحتانی روده کوچک را بررسی می کند. باریم به صورت تنقیه وارد رکتوم می شود. عکس‌برداری با اشعه ایکس از شکم، تنگی‌ها (نقاط باریک)، انسداد (انسداد) و سایر مشکلات را نشان می‌دهد.

Magnetic Resonance Imaging (MRI)

MRI یک آزمایش تشخیصی است که از ترکیبی از آهنرباهای بزرگ، فرکانس های رادیویی و کامپیوتر برای تولید تصاویر دقیق از اندام ها و ساختارهای بدن استفاده می کند. بیمار روی تختی دراز می کشد که به داخل دستگاه MRI استوانه ای حرکت می کند. این دستگاه با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی یک سری عکس از داخل بدن می گیرد. 

کامپیوتر تصاویر تولید شده را بهبود می بخشد. این آزمایش بدون درد است و مستلزم قرار گرفتن در معرض اشعه نیست. از آنجایی که دستگاه ام آر آی مانند یک تونل است، برخی از افراد دچار تنگناهراسی هستند یا نمی توانند در طول آزمایش ثابت بمانند. ممکن است برای کمک به آرامش به آنها یک مسکن داده شود. اجسام فلزی نمی توانند در اتاق MRI وجود داشته باشند، بنابراین افرادی که دارای ضربان ساز یا گیره ها یا میله های فلزی در داخل بدن هستند، نمی توانند این آزمایش را انجام دهند. تمام جواهرات باید قبل از آزمایش برداشته شوند.

Magnetic Resonance Cholangio Pancreatography (MRCP)

در این آزمایش از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای مشاهده مجاری صفراوی استفاده می شود. این دستگاه از امواج رادیویی و آهنربا برای اسکن بافت ها و اندام های داخلی استفاده می کند.

Oropharyngeal Motility (swallowing) Study

این مطالعه ای است که در آن به بیمار مقدار کمی مایع حاوی باریم داده می شود تا با بطری، قاشق یا فنجان بنوشد. یک سری اشعه ایکس برای ارزیابی اتفاقاتی که هنگام بلعیده شدن مایع روی می دهد گرفته می شود.

Radioisotope Gastric-Emptying Scan

در طول این آزمایش، بیمار غذای حاوی رادیوایزوتوپ را می خورد که یک ماده رادیواکتیو کمی است که در اسکن نشان داده می شود. دوز تابش رادیوایزوتوپ بسیار ناچیز است و مضر نیست، اما به رادیولوژیست اجازه می دهد تا در حالی که بیمار زیر دستگاه دراز می کشد، غذای موجود در معده و سرعت خروج آن از معده را ببیند.

Ultrasound

اولتراسوند یک تکنیک تصویربرداری تشخیصی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویری از رگ‌های خونی، بافت‌ها و اندام‌ها استفاده می‌کند. سونوگرافی برای مشاهده اندام های داخلی در حین عملکرد و ارزیابی جریان خون در عروق مختلف استفاده می شود.

ژل روی ناحیه مورد مطالعه بدن مانند شکم اعمال می شود و گره ای به نام مبدل روی پوست قرار می گیرد. مبدل امواج صوتی را به داخل بدن می فرستد که از اندام ها منعکس شده و به دستگاه اولتراسوند باز می گردد و تصویری را روی مانیتور تولید می کند. تصویر یا نوار ویدئویی از آزمایش نیز ساخته شده است تا در آینده بررسی شود.

بلع باریم (barium swallow)

بلع باریم یک تست تشخیصی است که اندام های قسمت فوقانی دستگاه گوارش را بررسی می کند: مری، معده و دوازدهه (اولین بخش روده کوچک). باریم بلعیده می شود و سپس برای ارزیابی اندام های گوارشی اشعه ایکس گرفته می شود.

روش های آندوسکوپی

حال به سراغ روش های آندوسکوپی برای تشخیص اختلال گوارشی می رویم.

کولونوسکوپی

کولونوسکوپی روشی است که به پزشک اجازه می دهد تمام طول روده بزرگ (کولون) را مشاهده کند. اغلب می تواند به شناسایی رشد غیر طبیعی، بافت ملتهب، زخم و خونریزی کمک کند. این شامل قرار دادن یک کولونوسکوپ، یک لوله بلند، منعطف و روشن است که از طریق راست روده به داخل روده بزرگ وارد می شود.

کولونوسکوپ به پزشک اجازه می دهد تا پوشش روده بزرگ را ببیند، بافت را برای معاینه بیشتر بردارد و احتمالاً برخی از مشکلات کشف شده را درمان کند.

Endoscopic Retrograde Cholangio Pancreatography (ERCP)

ERCP روشی است که به پزشک اجازه می دهد تا مشکلات کبد، کیسه صفرا، مجاری صفراوی و پانکراس را تشخیص داده و درمان کند. این روش ترکیبی از اشعه ایکس و استفاده از آندوسکوپ است. آندوسکوپ یک لوله بلند، انعطاف پذیر و روشن است. اسکوپ از طریق دهان و گلوی بیمار، سپس از طریق مری، معده و دوازدهه (اولین قسمت روده کوچک) هدایت می شود. پزشک می تواند داخل این اندام ها را بررسی کرده و هر گونه ناهنجاری را تشخیص دهد. سپس یک لوله از داخل اسکوپ عبور داده می شود و رنگی تزریق می شود که به اندام های داخلی اجازه می دهد در عکس اشعه ایکس ظاهر شوند.

مطالعه بیشتر: بیماری پانکراس

آندوسکوپی فوقانی (EGD)

EGD (آندوسکوپی فوقانی) روشی است که به پزشک اجازه می دهد تا داخل مری، معده و دوازدهه را با آندوسکوپ بررسی کند. این به داخل دهان و گلو، سپس به مری، معده و اثنی عشر هدایت می شود.

آندوسکوپ به پزشک اجازه می‌دهد تا داخل این ناحیه از بدن را مشاهده کند، و همچنین ابزارهایی را از طریق محدوده برای برداشتن نمونه‌ای از بافت برای بیوپسی (در صورت لزوم) وارد کند.

مطالعه بیشتر: آزمایش سرطان

سیگموئیدوسکوپی Sigmoidoscopy

سیگموئیدوسکوپی یک روش تشخیصی است که به پزشک اجازه می‌دهد داخل بخشی از روده بزرگ را بررسی کند و در شناسایی علل اسهال، درد شکم، یبوست، رشد غیرطبیعی و خونریزی مفید است. یک لوله کوتاه، منعطف و روشن، به نام سیگموئیدوسکوپ، از طریق راست روده وارد روده می شود. اسکوپ هوا را به داخل روده می دمد تا آن را باد کند و دیدن داخل آن را آسان تر کند.

روش های دیگر برای تشخیص اختلال گوارشی

علاوه بر تست های معرفی شده از روش های دیگری نیز برای تشخیص اختلال گوارشی استفاده می شود که در ادامه توضیح می دهیم.

Anorectal manometry

این آزمایش به تعیین قدرت عضلات راست روده و مقعد کمک می کند. این ماهیچه‌ها معمولاً برای نگه داشتن در اجابت مزاج سفت می‌شوند و با دفع مدفوع شل می‌شوند. مانومتری آنورکتال در ارزیابی ناهنجاری های آنورکتال و بیماری هیرشپرونگ در میان مشکلات دیگر مفید است. یک لوله کوچک در راست روده قرار داده می شود تا فشارهای اعمال شده توسط ماهیچه های اسفنکتری که به کانال حلقه می زنند اندازه گیری شود.

Esophageal manometry

این آزمایش به تعیین قدرت ماهیچه های مری کمک می کند. در ارزیابی ریفلاکس معده و ناهنجاری های بلع مفید است. یک لوله کوچک به داخل سوراخ بینی هدایت می شود، سپس به حلق و در نهایت به مری می رود. سپس فشاری که ماهیچه های مری در حالت استراحت تولید می کنند اندازه گیری می شود.

Esophageal pH monitoring

مانیتور pH مری میزان اسیدیته داخل مری را اندازه گیری می کند. در ارزیابی بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) مفید است. یک لوله پلاستیکی نازک در سوراخ بینی قرار داده می شود، به سمت پایین گلو هدایت می شود و سپس به مری می رود. لوله درست بالای اسفنکتر تحتانی مری متوقف می شود. این در ارتباط بین مری و معده است. در انتهای لوله در داخل مری حسگری وجود دارد که pH یا اسیدیته را اندازه گیری می کند.

انتهای دیگر لوله در خارج از بدن به یک مانیتور متصل است که سطوح pH را برای یک دوره 24 تا 48 ساعته ثبت می کند. فعالیت عادی در طول مطالعه تشویق می‌شود و یادداشتی از علائم تجربه شده یا فعالیت‌هایی که ممکن است برای رفلاکس مشکوک باشد، مانند تهوع یا سرفه، و هر گونه غذای دریافتی توسط بیمار، ثبت می‌شود. همچنین توصیه می شود زمان، نوع و مقدار غذای خورده شده را یادداشت کنید. اندازه گیری pH ارزیابی شده و با فعالیت بیمار در آن دوره زمانی مقایسه می شود.

Capsule endoscopy

آندوسکوپی کپسولی به پزشک کمک می کند تا روده کوچک را بررسی کنند، زیرا روش های سنتی مانند آندوسکوپی فوقانی یا کولونوسکوپی نمی توانند به این قسمت از روده برسند. این روش برای شناسایی علل خونریزی، تشخیص پولیپ، بیماری التهابی روده، زخم‌ها و تومورهای روده کوچک مفید است. یک دستگاه حسگر روی شکم بیمار قرار می گیرد و PillCam بلعیده می شود. PillCam به طور طبیعی از دستگاه گوارش عبور می کند در حالی که تصاویر ویدئویی را به یک ضبط کننده داده ارسال می کند. ضبط کننده اطلاعات به مدت 8 ساعت توسط یک کمربند به کمر بیمار متصل می شود. تصاویر روده کوچک بر روی کامپیوتر از ضبط کننده داده دانلود می شود. این تصاویر توسط پزشک بر روی صفحه کامپیوتر بررسی می شود.

به طور معمول، PillCam از روده بزرگ عبور می کند و در مدت 24 ساعت از مدفوع دفع می شود.

Gastric manometry

این آزمایش فعالیت الکتریکی و عضلانی معده را اندازه گیری می کند. پزشک یک لوله نازک را از گلوی بیمار به معده عبور می دهد. این لوله حاوی سیمی است که فعالیت الکتریکی و عضلانی معده را هنگام هضم غذاها و مایعات اندازه گیری می کند. این به نشان دادن نحوه عملکرد معده و تاخیر در هضم کمک می کند.

Magnetic Resonance Cholangio Pancreatography (MRCP)

در این آزمایش از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) برای به دست آوردن تصاویری از مجاری صفراوی استفاده می شود. این دستگاه از امواج رادیویی و آهنربا برای اسکن اندام ها و بافت های داخلی استفاده می کند.