تشخیص زودهنگام سرطان یکی از موضوعات حساس پزشکی در جهان است. هر سال، میلیون‌ها نفر در سراسر جهان به بیماری سرطان مبتلا می‌شوند. اگر سرطان، به‌ویژه تومورها، در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود، ( آزمایش سرطان به موقع انجام شود) درمان آن آسان‌تر و کنترل بیماری ممکن‌تر است. خوشبختانه، امروزه تعداد افرادی که بر اثر سرطان جان خود را از دست می‌دهند، در مقایسه با گذشته کاهش‌یافته است. یکی از دلایل اصلی این کاهش، تشخیص به‌موقع بیماری و افزایش آگاهی عمومی است. حتی در افرادی که احتمال ابتلا به سرطان در آنها بسیار کم است، تشخیص زودهنگام می‌تواند شانس زنده‌ماندن را به طور قابل‌توجهی افزایش دهد. جلوگیری از پیشرفت سرطان از طریق غربالگری و تشخیص به‌موقع، می‌تواند به میزان چشمگیری در کنترل این بیماری مؤثر باشد.
چطور تشخیص زودهنگام می‌تواند احتمال درمان موفق سرطان را افزایش دهد؟
هرچه سرطان زودتر تشخیص داده شود، شانس زنده‌ماندن فرد بیشتر می‌شود. اگر سرطان در مراحل اولیه شناسایی شود، چون هنوز به دیگر قسمت‌های بدن گسترش نیافته، احتمال درمان موفق آن بیشتر است. غربالگری سرطان روشی است که در آن پزشکان به دنبال علائم اولیه بیماری در افرادی هستند که هیچ نشانه‌ای ندارند. این آزمایش با سایر آزمایش‌هایی که برای تشخیص سرطان انجام می‌شود متفاوت است. خوشبختانه، تشخیص زودهنگام سرطان می‌تواند باعث درمان بیماری قبل از گسترش آن به دیگر بخش‌های بدن شود.
در مراحل اولیه شناسایی سرطان، معمولاً از درمان‌های کمتر تهاجمی استفاده می‌شود که عوارض کمتری دارند. تشخیص به‌موقع همچنین به این معناست که سلول‌های سرطانی به درمان‌هایی مانند شیمی‌درمانی و پرتودرمانی پاسخ بهتری می‌دهند، زیرا در این مراحل، مقاومت این سلول‌ها کمتر است؛ بنابراین، تشخیص زودهنگام سرطان می‌تواند به بیمار کمک کند تا عمر طولانی‌تری داشته باشد.
نقش آزمایش‌های ژنتیکی در تشخیص زودهنگام انواع سرطان
تشخیص زودهنگام سرطان یکی از راه‌های مؤثر برای کنترل این بیماری است. اگر این تشخیص به‌موقع انجام شود، مبتلایان می‌توانند عمر طولانی‌تری داشته باشند. با استفاده از آزمایش‌های ژنتیکی، فرد می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را در طول زندگی تخمین بزند. این آزمایش‌ها با بررسی تغییرات خاص در ژن‌ها، کروموزوم‌ها و پروتئین‌ها انجام می‌شوند. برخی از انواع سرطان مانند سرطان تخمدان، روده بزرگ، پستان، تیروئید، پانکراس و معده از جمله سرطان‌هایی هستند که برای آنها آزمایش‌های ژنتیکی توصیه می‌شود. با انجام این آزمایش‌ها، می‌توان احتمال ابتلا به سرطان را پیش‌بینی کرد و مشخص نمود که آیا ژن‌های بیمار ممکن است خطر ابتلا به سرطان را به فرزندانتان منتقل کنند یا خیر. البته باید توجه داشت که هیچ‌یک از آزمایش‌های ژنتیکی نمی‌تواند ابتلای بیمار به سرطان را با قطعیت ۱۰۰ درصد تشخیص دهد؛ زیرا فقط برخی افراد به دلیل جهش‌های ژنتیکی به این بیماری مبتلا می‌شوند.
آیا آزمایش‌های خانگی می‌توانند در تشخیص زودهنگام سرطان موثر باشند؟
همان‌طور که می‌دانید، تشخیص سرطان در مراحل اولیه و درمان به‌موقع آن می‌تواند یکی از راه‌های مؤثر برای جلوگیری از پیشرفت سرطان باشد. آزمایش تشخیص سرطان، مانند سایر آزمایش‌ها مثل خون و ادرار، توسط آزمایشگاه آرامش به‌صورت رایگان و در خانه از طریق نمونه‌گیری انجام می‌شود. پس از ثبت درخواست متقاضی از طریق اپلیکیشن آرامش و تعیین وقت قبلی، فردی برای انجام نمونه‌گیری به خانه متقاضی می‌رود، نمونه را گرفته و به آزمایشگاه منتقل می‌کند. برای نمونه‌گیری در منزل، بیمار هیچ هزینه اضافی پرداخت نمی‌کند و می‌تواند نتیجه آزمایش را به‌صورت آنلاین دریافت کند. خوشبختانه، نمونه‌گیری در منزل هیچ تأثیری بر دقت آزمایش ندارد؛ تنها مزیت این روش، راحتی فرد در منزل و جلوگیری از اتلاف وقت است.
مقایسه تکنیک‌های مختلف تشخیص زودهنگام سرطان
تشخیص به‌موقع سرطان می‌تواند نقش بسیار مهمی در جلوگیری از بروز سرطان‌های شدید و حاد داشته باشد. روش‌های متعددی برای تشخیص زودهنگام سرطان وجود دارد که در اینجا به چند مورد از آنها اشاره می‌کنیم.
ماموگرافی تشخیص سرطان
از این روش برای تشخیص سرطان سینه استفاده می‌شود. در این روش، تومورهای کوچک که هنوز کاملاً مشخص و قابل‌لمس نیستند، شناسایی می‌شوند.
سونوگرافی تشخیص سرطان
در سونوگرافی، از امواج فراصوتی که برای انسان قابل‌شنیدن نیستند، استفاده می‌شود. این امواج پس از ورود به بدن، از بافت‌های داخلی منعکس می‌شوند. کامپیوتر با استفاده از پژواک‌های منعکس‌شده از داخل بدن، تصاویر را ایجاد می‌کند. از این روش برای تشخیص سرطان‌های سینه، کبد و پروستات استفاده می‌شود. خوشبختانه، این روش برای تشخیص تومورهای جامد و کیست‌ها بسیار مؤثر است.
ام‌آرآی MRI تشخیص سرطان
از ام‌آرآی برای مشخص‌کردن محل دقیق تومورهای سرطانی استفاده می‌گردد. از این روش برای تشخیص سرطان‌های مغز، ستون فقرات و بافت‌های نرم استفاده می‌شود.
ایمونوهیستوشیمی تشخیص سرطان
این روش بر روی بافت‌های سرطانی انجام‌گرفته و برای شناسایی آنتی‌ژن‌هایی که در سطح سلول‌های تومور قرار گرفته است به کار می‌رود. از این روش برای تشخیص سرطان‌های سینه، معده و پانکراس استفاده می‌گردد.
اشعه ایکس و تشخیص سرطان
به کمک این اشعه در دوزهای کم تابش، تصاویری از درون بدن بیمار گرفته می‌شود. در زمان گرفتن عکس‌ها، بیمار باید ثابت باشد و امکان حبس نفس برای یک یا دو ثانیه وجود دارد؛ زیرا پرتو اشعه ایکس باید به نواحی درست بدن هدایت گردد.هر کدام از روش‌های بالا دارای مزایا و محدودیت‌های مخصوص به خود است و انتخاب یکی از آنها، به نوع سرطان و شرایط بیمار وابسته است.
آزمایش‌های ضروری برای تشخیص زودهنگام سرطان در گروه‌های پرخطر
تشخیص زودهنگام سرطان در گروه‌های پرخطر می‌تواند به کاهش مرگ‌ومیر کمک کند. آزمایش‌های ضروری برای تشخیص سرطان عبارت‌اند از:
آزمایش ماموگرافی: معمولاً برای زنان بالای ۴۰ سال و افرادی که سابقه خانوادگی سرطان سینه دارند توصیه می‌شود. کولونوسکوپی: برای تشخیص سرطان روده بزرگ در افراد بالای ۵۰ سال و کسانی که سابقه خانوادگی دارند توصیه می‌شود.
تست پاپ‌اسمیر و HPV: این آزمایش برای تشخیص سرطان دهانه رحم در زنانی که بالای ۲۱ سال هستند یا در معرض خطر بالاتری قرار دارند، انجام می‌شود.
آزمایش خون PSA: این آزمایش برای مردان بالای ۵۰ سال و افرادی که در خانواده سابقه سرطان پروستات دارند، انجام می‌گیرد.
سی‌تی‌اسکن: برای تشخیص سرطان ریه در افرادی که سیگار می‌کشند یا در معرض دود سیگار هستند، انجام می‌شود. آزمایش‌های ژنتیکی: در افرادی که سابقه خانوادگی انواع خاصی از سرطان‌ها دارند، برای شناسایی ژن‌های جهش‌یافته انجام می‌شود.
آزمایش ادرار: این آزمایش برای شناسایی سلول‌ها و مواد شیمیایی مثل گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید، عفونت یا پروتئین اضافی در ادرار انجام می‌شود. وجود خون در ادرار می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری خوش‌خیم یا یک مشکل جدی‌تر باشد.
اسکن هسته‌ای: با استفاده از مواد رادیواکتیو، تصویری از داخل بدن تهیه می‌شود. به این اسکن، اسکن رادیواکتیو نیز می‌گویند. قبل از انجام آزمایش، مقدار کمی ماده رادیواکتیو که به آن ردیاب گفته می‌شود، تزریق می‌گردد. مواد رادیواکتیو پس از اسکن، باگذشت زمان از طریق ادرار یا مدفوع از بدن دفع شده و خاصیت رادیواکتیو خود را از دست می‌دهد.
انواع سرطان‌های شایع و روش درمان آنها
اگر سرطان زود تشخیص داده شود، می‌توان از گسترش آن جلوگیری کرد. تشخیص زودهنگام این بیماری امکان درمان با روش‌های ساده‌تر و جلسات درمانی کمتر را فراهم می‌کند. در ادامه به چند نوع رایج سرطان و روش‌های درمان آنها می‌پردازیم.
سرطان سینه :
برای تشخیص سرطان سینه، معمولاً از آزمایش‌های تخصصی استفاده می‌شود. پس از مراجعه به متخصص یا جراح سینه، پزشکان از روش‌های مختلفی برای تشخیص دقیق بیماری بهره می‌برند. یکی از این روش‌ها استفاده از سونوگرافی است که تصاویری از داخل سینه تهیه می‌کند. اگر پزشک توده‌ای یا ناحیه غیرطبیعی در سینه مشاهده کند، معمولاً ماموگرافی را توصیه می‌کند. ماموگرافی با استفاده از اشعه ایکس، جزئیات بیشتری از بافت پستان را نشان می‌دهد. در صورت لزوم، ام‌آرآی برای تهیه تصاویر دقیق‌تر از بافت داخلی پستان به کار می‌رود. در نهایت، پزشک ممکن است با بیوپسی (نمونه‌برداری از بافت یا مایع)، نمونه‌ای از بافت سینه را برای بررسی دقیق‌تر زیر میکروسکوپ آزمایش کند.
بیشتر بخوانید: سرطان سینه: انواع، علائم، علل، پیشگیری و درمان
سرطان ریه:
برای جلوگیری از سرطان ریه که یک سرطان شایع است، باید در صورت وجود سابقه خانوادگی، آزمایش‌های لازم انجام شود تا اگر فرد مستعد ابتلا به این بیماری است، در مراحل اولیه شناسایی و درمان شود. روش‌های تشخیص این بیماری شامل تصویربرداری از ریه است که ممکن است قبل و بعد از تشخیص سرطان انجام شود. علاوه بر این، با استفاده از ام‌آرآی، سی‌تی‌اسکن، اشعه ایکس و پت اسکن، می‌توان این بیماری را تشخیص داد.
بیشتر بخوانید : آزمایش ژنتیک سرطان ریه: انواع و نحوه تشخیص
سرطان پروستات:
تشخیص این بیماری با انجام آزمایش‌های غربالگری صورت می‌گیرد. در مراحل اولیه، این سرطان معمولاً بدون علائم است، اما در مراحل پیشرفته، نشانه‌های آن ظاهر می‌شوند. اگر پس از آزمایش‌های اولیه، احتمال سرطان پروستات مطرح شود، پزشک بیمار را به اورولوژیست ارجاع می‌دهد تا ناحیه تناسلی و اندام‌های داخلی به طور دقیق بررسی شوند. تشخیص قطعی تنها با بیوپسی از ناحیه پروستات امکان‌پذیر است.
سرطان روده:
در صورت مشاهده نشانه‌های سرطان روده، پزشک چندین آزمایش را برای بیمار انجام می‌دهد. ابتدا با استفاده از کولونوسکوپی که یک لوله بلند و انعطاف‌پذیر مجهز به دوربین است، کل روده بزرگ و راست‌روده بیمار بررسی می‌شود. اگر پزشک مشکوک شود، با استفاده از ابزارهای جراحی، بیوپسی (نمونه‌برداری) انجام می‌دهد و آن را برای تجزیه‌وتحلیل بیشتر ارسال می‌کند.
درصورتی‌که فرد دچار بیماری سرطان شود، چه باید بکند؟
اگر فرد پس از انجام آزمایش‌ها متوجه شود که به سرطان مبتلا شده‌است، فرد می بایست با پزشک خود درباره جزئیات این موضوع صحبت کند و از او بخواهد توضیح دهد که بیماری اش، در چه مرحله‌ای قرار دارد. معمولاً پزشک پس از تشخیص سرطان، درباره نوع آن و میزان گسترش بیماری با بیمار صحبت می‌کند. حتماً نام دقیق سرطان خود را از پزشک می پرسد و می خواهد که توضیح دهد بیماری تا چه حد گسترش‌یافته است. همچنین، از پزشک می پرسد که علت بروز این بیماری در بدن بیمار چه بوده است؛ زیرا عواملی مانند جنسیت، سن، سابقه خانوادگی سرطان، قرارگرفتن در معرض نور خورشید، رژیم غذایی نامناسب، و مصرف دخانیات و الکل می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
جمع‌بندی :
تشخیص زودهنگام سرطان می‌تواند نجات‌بخش باشد، زیرا اگر سرطان در مراحل اولیه شناسایی شود، درمان آن ساده‌تر و مؤثرتر خواهد بود. با استفاده از آزمایش‌هایی مانند ماموگرافی برای سرطان پستان و کولونوسکوپی برای سرطان روده بزرگ، می‌توان این بیماری‌ها را زودتر تشخیص داد و با درمان‌های ساده‌تر آنها را کنترل کرد. برای پیشگیری از سرطان، به‌ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی این بیماری را دارند، توجه به تغذیه مناسب، ورزش و مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به این بیماری ایفا کند.
