مقدمه:
بیماری سل (TB) یک بیماری عفونی است که معمولاً ریه ها را درگیر می کند. گاهی کشنده است. علائم شامل سرفه، خلط و غیره است. پزشکان ممکن است آنتی بیوتیک برای سل تجویز کنند. در گذشته، سل (TB) یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان بود. به دنبال بهبود شرایط زندگی و توسعه آنتی بیوتیک ها، شیوع سل در کشورهای صنعتی به شدت کاهش یافت.
با این حال، این بیماری دوباره در دهه 1980 شروع به افزایش نموده است. سازمان جهانی بهداشت (WHO) آن را به عنوان یک “اپیدمی” توصیف می کند. این گزارش نشان می‌دهد که سل بعنوان سیزدهمین عامل مرگ و میر در جهان و بعنوان «دومین عامل عفونیمنجر به مرگ پس از COVID-19» است.
سازمان جهانی بهداشت تخمین می‌زند که در سال 2020، نزدیک به 10 میلیون نفر در سراسر جهان به سل مبتلا شدند و 1.5 میلیون نفر بر اثر این بیماری جان خود را از دست دادند که از جمله 214000 نفر انها نیز مبتلا به HIV نیز بوده اند.
اکثریت افراد آسیب دیده در آسیا بودند. با این حال، سل در بسیاری از زمینه‌های دیگر، از جمله ایالات متحده، موضوع نگرانی است. طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) در همان سال، پزشکان 7174 مورد سل را در ایالات متحده گزارش کردند.
در حال حاضر، مقاومت آنتی‌بیوتیکی باعث نگرانی‌های تازه‌ای در مورد سل در میان متخصصان شده است. برخی از گونه های این بیماری به موثرترین گزینه های درمانی پاسخ نمی دهند. در این مورد، درمان سل دشوار است. برای کسب اطلاعات بیشتر با ما همراه باشید.
بیماری سل چیست؟
سل (TB) یک عفونت مسری است که معمولا به ریه ها حمله می کند. همچنین می تواند به سایر قسمت های بدن مانند مغز و ستون فقرات گسترش یابد. نوعی باکتری به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس باعث ایجاد آن می شود.
تصور می شود این باکتری بیش از 3 میلیون سال قدمت داشته باشد. شناخت این بیماری به یونان و روم باستان برمی گردد. سل مهمترین عامل مرگ و میر در ایالات متحده در آغاز قرن بیستم بود.
در حالی که اکنون تا حد زیادی در ایالات متحده کنترل می شود، هنوز هم هر سال بیش از یک میلیون نفر را در سراسر جهان می کشد.
افراد مبتلا به اچ آی وی/ایدز و سایر افراد با سیستم ایمنی ضعیف در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری سل هستند، زیرا بدن آنها برای مبارزه با باکتری ها مشکل تری دارد.
افراد ممکن است درصورت مجاورت با فرد مبتلا به سل فعال از طریق تنفس بویژه در محیط های بسته به این بیماری مبتلا شوند.
هنگامی که سل بر ریه ها تأثیر می گذارد، بیماری مسری ترین است، اما فرد معمولاً تنها پس از تماس نزدیک با فردی که به این نوع سل مبتلا است، بیمار می شود.
عفونت سل (سل نهفته)
یک فرد ممکن است باکتری سل در بدن خود داشته باشد و هرگز علائمی از خود بروز ندهد. در بیشتر افراد، سیستم ایمنی می‌تواند از تکثیر و رشد باکتری جلوگیری و از بروز بیماری جلوگیری نماید. در این صورت فرد مبتلا به عفونت سل خواهد بود اما بیماری فعال ندارد.
پزشکان از آن به عنوان سل نهفته یاد می کنند. یک فرد ممکن است هرگز علائمی را تجربه نکند و از ابتلای خود به این عفونت غافل باشد. همچنین هیچ خطری برای انتقال عفونت نهفته به شخص دیگری وجود ندارد. با این حال، فرد مبتلا به سل نهفته هنوز نیاز به درمان دارد.
CDC تخمین می زند که 13 میلیون نفر در ایالات متحده به سل نهفته مبتلا هستند.
بیماری سل (سل فعال)
بدن ممکن است قادر به مهار باکتری سل نباشد. زمانی که سیستم ایمنی بدن به دلیل بیماری یا استفاده از برخی داروها ضعیف شده باشد، این حالت بیشتر است.
هنگامی که این اتفاق می افتد، باکتری سل می تواند تکثیر شود و علائم ایجاد نماید و در نتیجه سل فعال ایجاد شود. افراد مبتلا به سل فعال می توانند عفونت را گسترش دهند.
بدون مداخله پزشکی، سل در 5 تا 10 درصد از افراد مبتلا منجر به عفونت فعال می شود. طبق CDC، پیشرفت در حدود 50٪ از این افراد طی 2 تا 5 سال رخ می دهد.
خطر ابتلا به سل فعال در موارد زیر بیشتر است:
- هر کسی با سیستم ایمنی ضعیف
- هر کسی که برای اولین بار در 2 تا 5 سال گذشته به عفونت مبتلا شده است
- بزرگسالان مسن و کودکان خردسال
- افرادی که داروهای تفریحی تزریق می کنند
- افرادی که قبلاً درمان مناسب برای سل دریافت نکرده اند
علائم بیماری سل
سل نهفته: فرد مبتلا به سل نهفته هیچ علامتی نخواهد داشت و هیچ آسیبی در عکس قفسه سینه نشان داده نمی شود. با این حال، آزمایش خون یا آزمایش پوستی نشان می دهد که آنها عفونت سل دارند.
در رابطه با آزمایش خون بیشتر بخوانید.
سل فعال: فرد مبتلا به بیماری سل ممکن است سرفه ای را تجربه کند که باعث ایجاد خلط، خستگی، تب، لرز و کاهش اشتها و وزن می شود. علائم معمولاً با گذشت زمان بدتر می شوند، اما می توانند به طور خود به خود از بین بروند و برگردند.
علائم هشدار دهنده اولیه
اگر فرد علائم را تجربه کرد باید به پزشک مراجعه کند:
- سرفه مداوم، حداقل 3 هفته طول بکشد
- خلط، که ممکن است در آن خون باشد، هنگام سرفه
- کاهش اشتها و وزن
- احساس کلی خستگی و ناخوشی
- تورم در گردن
- تب
- عرق شبانه
- درد قفسه سینه
فراتر از ریه ها
سل معمولاً ریه ها را تحت تأثیر قرار می دهد، اگرچه علائم می تواند در سایر قسمت های بدن ایجاد شود. این در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر دیده می شود.
سل می تواند باعث:
- تورم مداوم غدد لنفاوی یا “غدد متورم”
- درد شکم
- درد مفاصل یا استخوان
- گیجی
- سردرد مداوم
- تشنج
نحوه تشخیص بیماری سل
فرد مبتلا به سل نهفته هیچ علامتی نخواهد داشت، اما عفونت می تواند در آزمایشات ظاهر شود. افراد باید در موارد زیر درخواست آزمایش سل کنند:
- زمانی را با فردی گذرانده اید که مبتلا به سل یا در معرض خطر ابتلا به سل است
- زمانی را در کشوری با نرخ بالای سل گذرانده اند
- در محیطی کار کنید که سل ممکن است وجود داشته باشد
پزشک در مورد علائم و سابقه پزشکی فرد سؤال می کند. آنها همچنین یک معاینه فیزیکی انجام می دهند که شامل گوش دادن به ریه ها و بررسی تورم در غدد لنفاوی است.
دو آزمایش می تواند وجود باکتری سل را نشان دهد:
- تست پوستی سل
- آزمایش خون سل
با این حال، اینها نمی توانند نشان دهند که سل فعال یا نهفته است. برای آزمایش بیماری سل فعال، پزشک ممکن است آزمایش خلط و عکس برداری از قفسه سینه را توصیه کند.
همه افراد مبتلا به سل بدون توجه به فعال یا نهفته بودن عفونت به درمان نیاز دارند.
درمان بیماری سل
با تشخیص زودهنگام و آنتی بیوتیک های مناسب، سل قابل درمان است.
نوع مناسب آنتی بیوتیک و طول درمان به موارد زیر بستگی دارد:
- سن و سلامت کلی فرد
- سل نهفته یا فعال
- محل عفونت
- آیا سویه سل مقاوم به دارو است؟
درمان سل نهفته می تواند متفاوت باشد. ممکن است فردی یک بار در هفته به مدت 12 هفته یا هر روز به مدت 9 ماه آنتی بیوتیک مصرف کند.
درمان سل فعال ممکن است شامل مصرف چندین دارو به مدت 6 تا 9 ماه باشد. هنگامی که فردی دارای یک سویه سل مقاوم به دارو باشد، درمان پیچیده تر خواهد بود.
برای افراد ضروری است که دوره کامل درمان را کامل کنند، حتی اگر علائم از بین بروند. اگر فردی مصرف داروهای خود را زود قطع کند، برخی از باکتری ها می توانند زنده بمانند و به آنتی بیوتیک ها مقاوم شوند. در این حالت، فرد ممکن است به سل مقاوم به دارو مبتلا شود.
بسته به قسمت هایی از بدن که سل تحت تأثیر قرار می دهد، پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدها را نیز تجویز کند.
علل ابتلا به سل
باکتری M. tuberculosis باعث سل می شود. هنگامی که فرد مبتلا به سل ریوی سرفه، عطسه، تف، خنده یا صحبت کند، باکتریها می توانند از طریق هوا به صورت قطرات پخش شوند.
فقط افراد مبتلا به سل فعال می توانند عفونت را منتقل کنند. با این حال، اکثر افراد مبتلا به این بیماری پس از دریافت درمان مناسب به مدت حداقل 2 هفته دیگر الوده کننده نخواهند بود و باکتری را منتقل نخواهند کرد.
نحوه جلوگیری از ابتلا به سل
راه های پیشگیری از ابتلا دیگران به سل عبارتند از:
- تشخیص و درمان به موقع
- دوری از افراد دیگر تا زمانی که دیگر خطر عفونت وجود نداشته باشد
- پوشیدن ماسک، پوشاندن دهان و تهویه اتاق ها
آیا واکسن سل وجود دارد؟
در برخی از کشورها، کودکان واکسن ضد سل – واکسن باسیل Calmette-Guérin (BCG) – را به عنوان بخشی از برنامه ایمن سازی منظم دریافت می کنند.
با این حال، کارشناسان در ایالات متحده واکسیناسیون BCG را برای اکثر افراد توصیه نمی کنند، مگر اینکه در معرض خطر بالای ابتلا به سل باشند. برخی از دلایل عبارتند از: خطر کم عفونت در کشور و احتمال زیاد تداخل واکسن با هر گونه آزمایش پوستی سل در آینده.
عوامل خطر
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سل فعال هستند. موارد زیر برخی از مسائلی است که می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کند.
اچ آی وی
برای افراد مبتلا به HIV، پزشکان سل را یک عفونت فرصت طلب می دانند. این بدان معنی است که یک فرد مبتلا به HIV نسبت به فردی که سیستم ایمنی سالمی دارد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سل و تجربه علائم شدیدتر است.
مطلب پیشنهادی: آزمایش بیماری ها مقاربتی
درمان سل می‌تواند در یک فرد مبتلا به HIV پیچیده باشد، اما پزشک می‌تواند یک برنامه درمانی جامع ایجاد کند که هر دو موضوع را برطرف کند.
سل می تواند به عارضه HIV تبدیل شود. در اینجا با سایر عوارض HIV آشنا شوید.
سیگار کشیدن
مصرف دخانیات و دود سیگار خطر ابتلا به سل را افزایش می دهد. این عوامل همچنین درمان بیماری را سخت‌تر می‌کنند و احتمال عود بیماری پس از درمان را افزایش می‌دهند.
ترک سیگار و اجتناب از تماس با دود می تواند خطر ابتلا به سل را کاهش دهد.
سایر شرایط
برخی دیگر از مسائل بهداشتی که سیستم ایمنی فرد را تضعیف می کند و می تواند خطر ابتلا به سل را افزایش دهد عبارتند از:
- وزن کم بدن
- اختلالات سوء مصرف مواد
- دیابت
- سیلیکوزیس
- بیماری کلیوی شدید
- سرطان سر و گردن
برخی از درمان‌های پزشکی مانند پیوند عضو نیز می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را مختل کند.
گذراندن وقت در کشوری که سل شایع است نیز می تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد. برای اطلاع از شیوع سل در کشورهای مختلف، افراد می توانند از این ابزار سازمان جهانی بهداشت استفاده کنند.
عوارض بیماری سل
بدون درمان، سل می تواند کشنده باشد.
اگر در سراسر بدن فرد پخش شود، عفونت می تواند مشکلاتی در سیستم قلبی عروقی و عملکرد متابولیک و سایر مشکلات ایجاد کند.
سل همچنین می تواند منجر به سپسیس شود، یک شکل بالقوه تهدید کننده زندگی از عفونت.
مطلب پیشنهادی: آزمایش بیماری های قلبی
جمع بندی
اگر فرد درمان مناسبی دریافت نکند، عفونت سل فعال مسری است و به طور بالقوه تهدید کننده زندگی است. با این حال، اکثر موارد قابل درمان هستند، به خصوص زمانی که پزشکان آنها را در مراحل اولیه تشخیص دهند.
هر فردی که در معرض خطر بالای ابتلا به سل یا علائم بیماری است باید در اسرع وقت با پزشک مشورت کند.
سل یک بیماری قابل گزارش به وزارت بهداشت هر ایالت است. مقررات و برنامه‌های درمانی مورد تایید دولت می‌توانند بدون در نظر گرفتن وضعیت مهاجرت، پوشش بیمه، یا وضعیت اجتماعی-اقتصادی، از بیماران مراقبت کنند.
