سرطان چشم + علائم، انواع و درمان

سرطان چشم چیست؟

سرطان چشم شامل چندین نوع سرطان نادر است که از چشم شروع می شود، از جمله کره چشم و ساختارهای اطراف کره چشم. سرطان چشم زمانی شروع می شود که سلول ها خارج از کنترل تکثیر می شوند و تومور را تشکیل می دهند. تومورها می توانند خوش خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. برخلاف تومورهای خوش خیم، تومورهای بدخیم می توانند رشد کنند و سرطان در سراسر بدن پخش شود. تشخیص و درمان زودهنگام eye cancer اغلب می تواند از گسترش آن جلوگیری کند.

انواع سرطان چشم چیست؟

پزشکان سرطان های چشم را بر اساس محل شروع سرطان، محل آن در چشم و انواع سلول ها دسته بندی می کنند.

ملانوم های داخل چشمی Intraocular melanomas

ملانوم داخل چشمی از سلول هایی به نام ملانوسیت، همان نوع سلولی که در جدی ترین شکل سرطان پوست (ملانوم) دخیل است، ایجاد می شود. بیشتر سرطان های چشم ملانوم هستند. بیشتر در قسمت میانی چشم بیمار (uvea) تشکیل می شوند. آنها ملانوم uveal نامیده می شوند که عبارتند از:

• ملانوم عنبیه Iris melanoma: در قسمت رنگی چشم یا عنبیه ایجاد می شود. اغلب یک لکه تیره و در حال رشد ایجاد می کند که در مقابل عنبیه برجسته می شود و تمایل به رشد آهسته دارند.
• ملانوم اندامک های مژکی Ciliary body melanoma: در ماهیچه هایی شکل می گیرد که عدسی کره چشم را تنظیم می کند تا بتوانید اجسام دور و نزدیک را ببینید. Ciliary body در پشت عنبیه قرار دارد.
• ملانوم مشیمیه Choroidal melanoma: در لایه ای از کره چشم شکل می گیرد که شبکیه (در پشت چشم) و جلوی چشم را با خون تغذیه می کند. مشیمیه شایع ترین محل برای ایجاد ملانوم چشم است.

ملانوم گاهی اوقات در ملتحمه، غشایی که قسمت جلویی کره چشم را می پوشاند، تشکیل می شود. آنها ملانوم ملتحمه نامیده می شوند. آنها فوق العاده کمیاب هستند. مانند ملانوم یووئال، تمایل به گسترش دارند و تهاجمی هستند.

سرطان پلک و اربیتال Eyelid and orbital cancer

سرطان اربیتال و آدنکس در بافت های نزدیک به کره چشم شکل می گیرد. سرطان های اربیتال در اربیتال چشم یا بافت ها، ماهیچه ها و اعصابی که کره چشم را حرکت می دهند تشکیل می شوند. سرطان آدنکس در بافت های پشتیبان، از جمله پلک ها و غدد اشکی شما شکل می گیرد. پزشکان آنها را بر اساس نوع سلولی که به سرطان تبدیل می شود طبقه بندی می کنند که عبارتند از:

• Squamous cell carcinoma: از سلول های سنگفرشی در لایه بالایی پوست شکل می گیرد.
• Basal cell carcinoma: از سلول های پایه در لایه بالایی پوست بیمار تشکیل می شود.
• Rhabdomyosarcoma: در داخل بافت عضلانی ایجاد می شود.

رتینوبلاستوما Retinoblastoma

رتینوبلاستوما یک تومور بدخیم است که از شبکیه در پشت چشم بیمار ایجاد می شود. آنها بیشتر در کودکان زیر پنج سال شایع هستند.

لنفوم داخل چشمی Intraocular lymphoma

لنفوم داخل چشمی شکل نادری از لنفوم سلول B است. در گلبول های سفید خون به نام لنفوسیت تشکیل می شود. این بیماری بیشتر در افراد بالای 50 سال یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع است. بسیاری از افراد مبتلا به این نوع سرطان چشم نیز دارای لنفوم اولیه سیستم عصبی مرکزی (PCNSL) هستند. PCNSL سرطانی است که ممکن است بر بخش‌های مختلف سیستم عصبی مرکزی، از جمله مغز، نخاع و مایع نخاعی تأثیر بگذارد.

سرطان چشم چقدر شایع است؟

سرطان چشم بسیار نادر است. تنها حدود 3400 نفر در ایالات متحده هر سال تشخیص eye cancer را دریافت می کنند. شایع‌تر است که سرطان‌ها از سایر قسمت‌های بدن شروع شده و به چشم بیمار سرایت کنند. از آنجایی که آنها از چشم شروع نمی شوند، پزشکان این سرطان ها را سرطان چشم در نظر نمی گیرند.

شایع ترین نوع سرطان چشم کدام است؟

ملانوم های داخل چشمی تا حد زیادی شایع ترین شکل سرطان چشم هستند. بیشتر آنها از قسمت میانی چشم در ساختاری به نام مشیمیه شروع می شوند. تقریباً 2500 نفر در ایالات متحده هر سال این تشخیص را دریافت می کنند.

علائم سرطان چشم چیست؟

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان چشم علائمی را تجربه نمی کنند مگر اینکه تومور در مکانی رشد کند که در عملکرد چشم آنها اختلال ایجاد کند. وجود علائم به این معنی نیست که سرطان چشم دارید. بسیاری از بیماری های چشمی خوش خیم (غیر سرطانی) علائم مشترکی با eye cancer دارند. برای اینکه مطمئن شوید به یک پزشک مراجعه کنید.

شایع ترین علامت سرطان چشم از دست دادن بینایی بدون درد است. سایر مشکلات بینایی که ممکن است نشانه سرطان چشم باشند عبارتند از:

• تاری دید.
• از دست دادن بینایی (اعم از جزئی یا کلی).
• دیدن جرقه های نور، خطوط یا لکه های خمیده (شناور).

سایر علائم و نشانه ها عبارتند از:

• یک چشم برآمده.
• سوزش چشم که بهبود نمی یابد.
• یک نقطه تاریک در عنبیه که بزرگتر می شود.
• یک توده در حال رشد روی پلک یا کره چشم بیمار.
• تغییر در موقعیت کره چشم در حفره و نحوه حرکت آن.

اولین علائم سرطان چشم چیست؟

بیشتر مردم تا زمانی که یک پزشک (یک اپتومتریست یا چشم پزشک) در طول معاینه چشم متوجه چیزی مشکوک نشود، متوجه نمی شوند که به سرطان چشم مبتلا هستند. به عنوان مثال، رگ های خونی بزرگ در چشم بیمار یا یک نقطه تیره ممکن است نشانه سرطان چشم یا بیماری چشم دیگری باشد. برای اطمینان به آزمایشات نیاز دارید.

علل سرطان چشم

به طور کلی، سرطان چشم زمانی رخ می دهد که سلول ها شروع به تقسیم و تکثیر خارج از کنترل می کنند و در نهایت توده ای به نام تومور را تشکیل می دهند. تکه‌های تومور می‌توانند شکسته شوند و به غدد لنفاوی و جریان خون گسترش یابند. سلول های سرطانی می توانند از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به قسمت های دیگر بدن بروند و باعث ایجاد تومورهای جدید در سایر اندام ها شوند. وقتی این اتفاق می افتد، پزشکان می گویند که سرطان “گسترش یافته” یا “متاستاز” داده است. این نشانه یک بیماری پیشرفته تر است.

دانشمندان هنوز در حال تحقیق هستند تا بفهمند چه چیزی باعث می شود سلول های سالم به سلول های سرطانی تبدیل شوند.

عوامل خطر سرطان چشم

محققان چندین عامل خطر را شناسایی کرده اند که ممکن است احتمال ابتلا به سرطان چشم را افزایش دهد:

• سن: پزشکان بیشتر سرطان های چشم را در افراد بالای 50 سال تشخیص می دهند. استثنا رتینوبلاستوما است که کودکان زیر 5 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.
• رنگ پوست: اگر سفید پوست هستید و اگر پوست رنگ پریده دارید، احتمال ابتلا به سرطان چشم بیشتر است.
• رنگ چشم: افرادی که چشم‌های روشن (آبی، سبز) دارند بیشتر از افرادی که چشم‌های تیره (قهوه‌ای) دارند به سرطان چشم مبتلا می‌شوند.
• شرایط ارثی: سندرم خال دیسپلاستیک، یک بیماری ارثی که شامل داشتن چندین خال با ظاهر غیر معمول است، می تواند خطر ابتلا به برخی سرطان های چشم را افزایش دهد. سندرم BAP1 می تواند خطر ابتلا به سرطان های متعدد، از جمله ملانوم uveal را افزایش دهد.
• آفتاب گرفتن و برنزه کردن: این امکان وجود دارد که قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش خورشید یا تخت‌های برنزه خطر ابتلا به ملانوم داخل چشمی را افزایش دهد. محققان پزشکی برای اینکه مطمئن شوند باید تحقیقات بیشتری انجام دهند.

نحوه تشخیص سرطان چشم

متخصص بیماری های چشم (چشم پزشک) یا انکولوژیست چشم سرطان چشم را تشخیص می دهد. آنها ممکن است روش‌های مختلفی را برای رد سایر بیماری‌های چشمی رایج‌تر قبل از رسیدن به تشخیص سرطان انجام دهند.

معاینه چشم

در طول معاینه چشم، پزشک بیمار را از نزدیک معاینه می کند و به دنبال علائم سرطان می گردد. آنها ممکن است به دنبال لکه های تیره و رگ های خونی بزرگ شده باشند. همچنین بررسی می کنند که آیا کره چشم همانطور که باید حرکت می کند یا خیر و ممکن است از ابزارهای ویژه ای استفاده کنند تا ساختارهای چشم بیمار را واضح تر ببینند.

• افتالموسکوپ: افتالموسکوپ یک ابزار دستی است که حاوی یک عدسی نور چندگانه است. و به پزشک اجازه می دهد تا ساختارهای پشت کره چشم بیمار را مانند شبکیه چشم مشاهده کنند.
• Slit lamp: این لامپ وسیله ای است که روی سکو و میز قرار می گیرد. این دستگاه از یک منبع نور و لنزهای ویژه مانند میکروسکوپ برای دیدن نماهای دقیق از جلو و پشت کره چشم استفاده می کند.

تصویربرداری

نتایج روش های تصویربرداری و اطلاعات معاینه چشم بیمار اغلب برای تشخیص سرطان چشم کافی است. روش های رایج تصویربرداری عبارتند از:

• اولتراسوند: سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از داخل کره چشم استفاده می کند. سونوگرافی اندازه تومور و محل آن را نشان می دهد. آنها به ویژه در تشخیص ملانوم داخل چشمی مفید هستند.
• آنژیوگرافی فلورسین: در طول این روش، پزشک رنگی را به جریان خون بیمار تزریق می کند که باعث می شود رگ های خونی بیمار در طول تصویربرداری واضح تر نشان داده شوند. هنگامی که رنگ به رگ های خونی در کره چشم بیمار رسید، پزشک از دوربین خاصی استفاده می کند که نشان می دهد خون در کره چشم چگونه جریان دارد.

اگر پزشک مشکوک به گسترش سرطان باشد، ممکن است به روش های تصویربرداری اضافی نیاز داشته باشید. روش‌های تصویربرداری که می‌توانند نشان دهند سرطان به قسمت‌های خارج از چشم سرایت کرده است عبارتند از:

• سونوگرافی.
• اشعه ایکس قفسه سینه.
• CT Scan.
• MRI.
• PET Scan.

بیوپسی

در طی بیوپسی، پزشک نمونه ای از بافت تومور را برمی دارد و آن را برای سلول های سرطانی آزمایش می کند. پزشگان می توانند اکثر سرطان های چشم را با معاینه فیزیکی و تصویربرداری شناسایی کنند. با این حال، بیوپسی می تواند اطلاعاتی در مورد ساختار سلول های سرطانی بیمار، از جمله جهش های ژنتیکی (تغییرات) که آنها را منحصر به فرد می کند، ارائه دهد. پزشک می تواند از این اطلاعات برای تعیین ویژگی های سرطان بیمار، مانند میزان تهاجمی بودن آن استفاده کند. همچنین می‌تواند نشان دهد که آیا برای درمان‌های خاصی واجد شرایط هستید یا خیر.

• بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف: یک سوزن کوچک نمونه ای از مایع را از چشم برای آزمایش سلول های سرطانی خارج می کند.
• بیوپسی برشی: پزشک بخشی از تومور را برمی دارد و بافت را برای سلول های سرطانی آزمایش می کند.
• بیوپسی اکسیزیونال: پزشک کل تومور را برمی دارد و بافت را برای سلول های سرطانی آزمایش می کند.

چه آزمایش های اضافی برای تشخیص سرطان چشم انجام می شود؟

پزشک ممکن است در صورت مشکوک شدن به گسترش سرطان، اسکن تصویربرداری کبد را توصیه کند. کبد شایع ترین محل انتشار سرطان چشم در خارج از چشم بیمار است.

در رابطه با آزمایش کبد بیشتر بخوانید.

سرطان چشم چگونه مرحله بندی می شود؟

مرحله بندی سرطان به پزشکان کمک می کند تا تعیین کنند که سرطان چقدر پیشرفته است. آنها از این اطلاعات برای برنامه ریزی درمان و سنجش یا نتیجه احتمالی بیماری استفاده می کنند.

دو سیستم مرحله بندی رایج برای سرطان چشم وجود دارد:

سیستم مرحله بندی TNM کمیته مشترک آمریکایی سرطان (AJCC)

سرطان را با ارزیابی عوامل مختلف مرحله بندی می کند.

• T: اندازه تومور و اینکه آیا در قسمت های نزدیک چشم رشد کرده است یا خیر.
• N: آیا تومور به غدد لنفاوی گوش و گردن بیمار گسترش یافته است یا خیر.
• M: اینکه آیا سرطان به سایر اندام ها (معمولاً کبد) گسترش یافته است.

آن‌ها این اطلاعات را با هم در نظر می‌گیرند تا سرطان چشم را به مرحله‌ای بین I و IV اختصاص دهند که I کمترین پیشرفت و IV به معنای پیشرفته‌تر بودن سرطان است.

سیستم مرحله‌بندی مطالعه مشترک ملانوم چشمی (COMS)

سیستم رایج دیگری سرطان را بر اساس اندازه تومور مرحله بندی می کند. اندازه بر نوع درمان هایی که احتمالاً بهترین نتیجه را خواهند داشت تأثیر می گذارد. اندازه گیری ها بر حسب میلی متر (mm) می باشد.

• کوچک: بین 1 تا 2.5 میلی متر ارتفاع و 5 تا 16 میلی متر عرض.
• متوسط: ارتفاع بین 2.5 تا 10 میلی متر و عرض 16 میلی متر یا کمتر.
• بزرگ: بزرگتر از 10 میلی متر ارتفاع و 16 میلی متر عرض.

درمان سرطان چشم

اگر تشخیص قطعی نباشد یا برای تومورهای با رشد آهسته، پزشک ممکن است نظارت بر وضعیت بیمار و به تعویق انداختن درمان را توصیه کند، به خصوص اگر خطرات درمان بیشتر از فواید آن باشد. به عنوان مثال، اگر درمان ناحیه ای می تواند باعث کاهش بینایی شود، ممکن است بخواهید درمان را به تعویق بیندازید.

پرتو درمانی

پرتودرمانی یکی از رایج ترین روش های درمانی سرطان چشم است.

• Brachytherapy: براکی تراپی یا پرتودرمانی داخلی، رایج ترین درمان برای ملانوم چشم است. برای درمان، پزشک دیسک کوچکی را در نزدیکی تومور کاشت می کند که برای از بین بردن سلول های سرطانی اشعه آزاد می کند.
• پرتودرمانی خارجی (EBRT): با EBRT، دستگاهی که هرگز بدن بیمار را لمس نمی کند، پرتو را به سمت تومور هدایت می کند. تکنیک‌ها شامل جراحی استریوتاکتیک است که دوزهای بالایی از تشعشع را در یک جلسه درمانی به سمت تومور هدایت می‌کند. پرتو درمانی با پرتو پروتون گزینه دیگری است. این یک شکل جدیدتر از پرتودرمانی است که دوزهای دقیق و بالایی از اشعه را به سمت تومورها ارائه می دهد. از آنجایی که نگهداری تجهیزات بسیار گران است، در همه جا در دسترس نیست.

عمل جراحی

جراحی یک گزینه درمانی رایج است، به ویژه برای تومورهای کوچکی که فراتر از کره چشم بیمار گسترش نیافته اند. پروسه انجام به صورت زیر است:

• ایریدکتومی: بخشی از عنبیه بیمار را از بین می برد. پزشکان معمولاً از این روش برای درمان ملانوم های کوچک استفاده می کنند.
• ایریدوسیکلکتومی: بخشی از عنبیه و ciliary body چشم بیمار را از بین می برد. پزشک معمولاً از این روش برای درمان ملانوم های کوچک استفاده می کنند.
• رزکسیون ترانس اسکلرال: ملانوم ها را در choroid or ciliary body از بین می برد.
• Enucleation: کره چشم بیمار را از بین می برد. ممکن است برای تومورهای بزرگ یا زمانی که هیچ راهی برای حفظ بینایی خود با درمان وجود ندارد به این جراحی نیاز داشته باشید. پس از آن، یک کره چشم مصنوعی دریافت خواهید کرد که با چشم دیگر مطابقت دارد. تیم پزشکی از نزدیک با بیمار همکاری خواهد کرد تا جایگزینی را برای بیمار بسازند که شبیه چشم دیگر باشد و حرکت کند.
• Orbital exenteration: کل کره چشم و برخی از بافت های اطراف را از بین می برد. اگر سرطان به ساختارهای اطراف کره چشم بیمار گسترش یابد، ممکن است پزشک این روش را توصیه کند. همانند انوکلئولاسیون، پس از آن بیمار یک ایمپلنت مصنوعی کره چشم دریافت خواهد کرد.

لیزر درمانی

لیزر درمانی از گرما برای از بین بردن سرطان چشم استفاده می کند. رایج ترین نوع آن گرمادرمانی از طریق مردمک (TTT) است. در طول این روش، نور مادون قرمز گرمای متمرکز را به تومور می رساند و سلول های سرطانی را از بین می برد. تیم پزشکی ممکن است این را به تنهایی یا بعد از براکی تراپی برای جلوگیری از بازگشت سرطان (عود) استفاده کنند.

ایمونوتراپی

درمان های ایمونوتراپی به سیستم ایمنی بیمار کمک می کند تا سلول های سرطانی را به طور موثرتری شناسایی و از بین ببرد. در موارد خاص، پزشکان از داروی ایمونوتراپی tebentafusp برای درمان ملانوم Uveal استفاده می کنند. ایمونوتراپی یک درمان رایج برای سرطانی است که گسترش یافته یا پزشکان نمی توانند با جراحی آن را حذف کنند.

درمان هدفمند Targeted therapy

داروهای درمانی هدفمند نقاط ضعف خاصی را در سلول های سرطانی هدف قرار می دهند و آنها را از بین می برند. اگر سلول های سرطانی حاوی جهش (تغییر) ژن BRAF باشند، ممکن است بیمار واجد شرایط درمان های درمانی هدفمند باشد. در حال حاضر، این جهش در ملانوم های پوستی شایع تر است، اما این درمان ممکن است در افراد مبتلا به ملانوم چشم نیز مفید باشد.

شیمی درمانی

شیمی درمانی یک درمان رایج برای سرطان چشم نیست، اما اگر سرطان به درمان های دیگر پاسخ نداده یا اگر به مناطق دیگر سرایت کند، ممکن است تیم پزشکی آن را توصیه کند.

عوارض جانبی احتمالی درمان سرطان چشم چیست؟

عوارض جانبی به نوع درمانی که پزشک توصیه می کند بستگی دارد. از آنجایی که این درمان ها چشم را هدف قرار می دهند، ممکن است بیمار تغییرات بینایی را تجربه کند. یکی از مهم ترین خطرات، از دست دادن کامل یا جزئی بینایی است. این خطرات به عوامل متعددی بستگی دارد که باید با پزشک در میان بگذارد.

چگونه از سرطان چشم پیشگیری کنیم؟

هیچ راهی برای پیشگیری از سرطان چشم وجود ندارد. با این حال، اگر بدانید در گروه پرخطر ابتلا به سرطان چشم قرار دارید، می‌توانید با غربالگری پیش آگهی خود را بهبود بخشید. به عنوان مثال، اگر سندرم BAP1 دارید، ممکن است معاینات منظم را در نظر بگیرید. اگر سابقه خانوادگی رتینوبلاستوما دارید و فرزند دارید، بهتر است برای غربالگری سرطان، معاینات چشمی منظمی از او انجام دهید.

آیا سرطان چشم قابل درمان است؟

نتیجه احتمالی درمان، به عوامل زیادی از جمله اندازه تومور، محل و میزان گسترش آن بستگی دارد. به عنوان مثال، براکی تراپی 95 درصد ملانوم های کوچک و متوسط داخل چشمی را از بین می برد. سرطان چشم ممکن است قابل درمان نباشد. با این حال، رشد آن در کره چشم بیمار می تواند مهار شود.