آزمایش پروستات PSA + نحوه انجام آن

آزمایش پروستات چیست؟

آنتی ژن اختصاصی پروستات یا PSA پروتئینی است که توسط سلول های طبیعی و همچنین سلول های بدخیم غده پروستات تولید می شود. آزمایش پروستات سطح PSA را در خون اندازه گیری می کند. برای انجام این آزمایش، نمونه خون برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می شود. نتایج معمولاً به صورت نانوگرم PSA در هر میلی لیتر (ng/mL) خون گزارش می شود.

سطح خونی PSA اغلب در افراد مبتلا به سرطان پروستات افزایش می یابد و آزمایش پروستات در ابتدا توسط FDA در سال 1986 برای نظارت بر پیشرفت سرطان پروستات در مردانی که قبلاً این بیماری را تشخیص داده بودند تأیید کرد. در سال 1994، FDA آزمایش PSA را تایید کرد تا همراه با یک معاینه رکتوم (DRE) برای کمک به تشخیص سرطان پروستات در مردان 50 سال و بالاتر استفاده شود. تا حدود سال 2008، بسیاری از پزشکان و سازمان های حرفه ای غربالگری سالانه PSA را برای سرطان پروستات از سن 50 سالگی توصیه می کردند.

آزمایش PSA همراه با (DRE) اغلب توسط پزشکان برای افرادی که علائم پروستات را گزارش می کنند برای کمک به تعیین ماهیت مشکل استفاده می شود.

علاوه بر سرطان پروستات، چندین بیماری خوش خیم (نه سرطانی) می تواند باعث افزایش سطح PSA فرد شود، به ویژه پروستاتیت (التهاب پروستات) و هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) (بزرگ شدن پروستات). هیچ مدرکی مبنی بر اینکه هر یک از این شرایط منجر به سرطان پروستات می شود وجود ندارد، اما ممکن است فردی به یکی از این شرایط یا هر دوی آنها مبتلا شود و به سرطان پروستات نیز مبتلا شود.

آزمایش خون PSA چیست؟

آزمایش PSA یک آزمایش خون است که میزان آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) را در خون شما اندازه گیری می کند. همانطورکه گفته شد، PSA پروتئینی است که توسط سلول های طبیعی پروستات و همچنین سلول های سرطانی پروستات تولید می شود. وجود مقدار کمی PSA در خون طبیعی است و با افزایش سن و بزرگتر شدن پروستات مقدار کمی افزایش می یابد. افزایش سطح PSA ممکن است نشان دهنده مشکل پروستات باشد و نه الزاما سرطان پروستات.

چه کسانی بهتر است آزمایش خون PSA انجام دهند؟

اگر فردی بالای 50 سال دارد و به دقت در مورد مزایا و معایب آن فکر کرده است، حق تست PSA را دارد. اگر فرد سیاه پوست باشد یا سابقه خانوادگی سرطان پروستات داشته باشد، درنتیجه خطر ابتلا به آن بالاتر است – بنابراین ممکن است بخواهد با پزشک عمومی خود در مورد انجام آزمایش PSA از سن 45 سالگی صحبت کند.

همچنین ممکن است در صورت داشتن علائم مشکل احتمالی پروستات، آزمایش PSA به فرد پیشنهاد شود.

به برخی از مردان به عنوان بخشی از یک معاینه عمومی، آزمایش PSA پیشنهاد می شود. قبل از موافقت با انجام آن، باید در مورد مزایا و معایب و اینکه آیا تست برای فرد مناسب است فکر کرد

چه چیزی می تواند بر سطح PSA تأثیر بگذارد؟

آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) توسط سلول های سالم در پروستات تولید می شود، بنابراین وجود مقدار کمی از PSA در خون طبیعی است. این مقدار با افزایش سن افزایش می یابد زیرا پروستات شما بزرگتر می شود.

مشکلات پروستات، نظیر بزرگ شدن پروستات، پروستاتیت یا سرطان پروستات، می تواند باعث افزایش سطح PSA شود – اما بسیاری از موارد دیگر نیز می توانند بر سطح PSA تأثیر بگذارند، از جمله:

• عفونت ادراری – ممکن است آزمایش عفونت ادراری لازم باشد زیرا این امر می تواند سطح PSA فرد را افزایش دهد. اگر فرد عفونت دارد، باید درمان شود. قبل از انجام آزمایش پروستات باید حدود شش هفته صبر کنید تا عفونت از بین برود.
• ورزش شدید – ممکن است از شخص خواسته شود که در 48 ساعت قبل از آزمایش PSA هیچ ورزش شدیدی انجام ندهد.
• انزال – ممکن است از فرد خواسته شود از هرگونه فعالیت جنسی که منجر به انزال می شود در 48 ساعت قبل از آزمایش PSA اجتناب کند.
• رابطه جنسی مقعدی و تحریک پروستات – انجام رابطه جنسی مقعدی یا تحریک پروستات در حین رابطه جنسی، ممکن است سطح PSA را برای مدتی افزایش دهد. شاید ارزش آن را داشته باشد که یک هفته قبل از آزمایش PSA از این کار اجتناب کرد.
• بیوپسی پروستات – اگر فرد در شش هفته قبل از آزمایش پروستات بیوپسی انجام داده باشد، این می تواند سطح PSA را افزایش دهد.
• داروها –  فرد باید به پزشک معالج خود اطلاع دهد که آیا از داروهای نسخه ای یا بدون نسخه استفاده می کند یا خیر، زیرا ممکن است برخی از داروها بر سطح PSA تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، برخی از داروهایی که برای درمان بزرگی پروستات استفاده می‌شوند، معروف به مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز مانند فیناستراید (Proscar®) یا دوتاستراید (Avodart®)، می‌توانند سطح PSA را کاهش دهند و یک نتیجه آزمایش نادرست ارائه دهند.
• سایر آزمایشات یا جراحی – اگر آزمایش یا جراحی روی مثانه یا پروستات انجام شده است، ممکن است لازم باشد تا شش هفته قبل از انجام آزمایش PSA صبر کرد.
• کاتترهای ادراری – اگر شخص دارای سوند برای تخلیه ادرار از مثانه می باشد، ممکن است لازم باشد تا شش هفته پس از قرار دادن آن قبل از انجام آزمایش PSA صبر کند.

انجام آزمایش خون PSA

می توان آزمایش PSA را قبل از جراحی عمومی انجام داد. اگر فرد نگران مشکلات پروستات می باشد، اگر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات یا اگر علائمی مانند مشکلات ادرار دارد، پزشک عمومی یا پرستار ممکن است با او در مورد انجام آزمایش PSA صحبت کنند.

در جراحی عمومی چه اتفاقی خواهد افتاد؟

اگر فرد هیچ علامتی ندارد، پزشک عمومی یا پرستار مطب باید قبل از تصمیم گیری در مورد انجام آن در مورد مزایا و معایب آزمایش PSA صحبت کنند. اگر کسی در خانواده سرطان پروستات یا سینه داشته است، باید به آنها اطلاع داده شود.

پزشک عمومی یا پرستار مطب نیز در مورد سلامت عمومی و سایر مشکلات سلامتی با فرد صحبت خواهند کرد. اگر مشکل سلامتی جدی داشته باشد، به این معنی است که برای درمان سرطان پروستات آمادگی کافی را ندارد، یا اگر درمان به طولانی تر شدن زندگی کمکی نمی کند، ممکن است پزشک عمومی انجام آزمایش PSA را توصیه نکند، مگر اینکه علائم احتمالی را داشته باشید.

اگر بیمار تصمیم به انجام آزمایش PSA دارد، پزشک عمومی ممکن است انجام یک معاینه دیجیتال رکتوم (DRE) – که گاهی به عنوان معاینه فیزیکی پروستات شناخته می شود – و یک آزمایش ادرار برای رد عفونت ادراری را پیشنهاد دهد.

آزمایش خون PSA شامل چه مواردی است؟

نمونه ای از خون بیمار گرفته می شود و برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود. مقدار PSA در خون بر حسب نانوگرم (یک میلیاردم گرم) در هر میلی لیتر خون (ng/ml) اندازه گیری می شود. بیمار می تواند قبل از انجام آزمایش PSA به طور معمول غذا بخورد و بنوشد.

ممکن است یک تا دو هفته طول بکشد تا نتایج آزمایش بیمار آماده شود.

نتایج حاصل از آمایش پروستات

موارد زیادی می توانند باعث افزایش سطح PSA شوند، از جمله مشکلات پروستات زیر:

• یک پروستات بزرگ شده
• پروستاتیت
• سرطان پروستات

بنابراین آزمایش PSA به تنهایی نمی تواند بگوید که آیا فرد سرطان پروستات دارد یا خیر. بسیاری از مردان با سطح PSA بالا به سرطان پروستات مبتلا نیستند. و برخی از مردان با سطح PSA طبیعی به سرطان پروستات مبتلا هستند.

برای تصمیم گیری در مورد اینکه آیا نیاز به مراجعه به متخصص در بیمارستان وجود دارد، پزشک معالج موارد زیر را بررسی می کند:

• سطح PSA
• نتایج DRE، در صورت انجام
• بررسی ریسک فاکتورهای فرد
• هرگونه مشکل سلامتی یا چیزهایی که ممکن است بر سطح PSA تأثیر بگذارد
• بررسی سوابق انجام آزمایش PSA

بعد از بدست آمدن نتایج چه می شود؟

اگر پزشک معالج فکر می‌کند سطح PSA بیمار بالاتر از آن چیزی است که برای شرایط فرد باید باشد، ممکن است تصمیم بگیرد که او باید به یک متخصص در بیمارستان مراجعه کند. اگر سطح PSA برای سن فرد پایین یا طبیعی باشد، ممکن است پزشک شخص را به یک متخصص ارجاع دهد. اما خطر ابتلا به سرطان پروستات به دلایل دیگری مانند سابقه خانوادگی بیشتر است.

اگر پزشک معالج فکر کند که ممکن است فرد سرطان پروستات داشته باشد، معمولا در عرض دو هفته به متخصص ارجاع داده می شود.

اگر دلایل دیگری برای افزایش سطح PSA وجود داشته باشد، ممکن است پزشک معالج تصمیم بگیرد که نیازی به مراجعه به متخصص ندارد. در این مورد، آنها ممکن است پیشنهاد کنند که در آینده آزمایش PSA دیگری انجام دهد تا ببینند آیا سطح PSA فرد تغییر می کند یا خیر.

پزشک معالج باید همه این موارد را با فرد در میان بگذارد تا به او در تصمیم گیری نهایی کمک کند.

آزمایش خون PSA منظم

بعد از اینکه برخی از مردان اولین آزمایش PSA خود را انجام دادند، ممکن است بخواهند هر چند سال یک بار آزمایشات منظم را انجام دهند، به خصوص اگر خطر ابتلا به سرطان پروستات در آنها افزایش یابد. این ممکن است راه خوبی برای تشخیص هرگونه تغییر در سطح PSA فرد باشد که ممکن است نشان دهنده سرطان پروستات باشد. اما پزشک به تحقیقات بیشتری نیاز دارد تا نشان دهد هر چند وقت یکبار ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشد. می توان این موضوع را با پزشک معالج در میان گذاشت.

مزایا و معایب آزمایش خون PSA

مهم است که در مورد مزایا و معایب تست PSA فکر کنید. انجام آزمایش PSA یک تصمیم شخصی است – آنچه ممکن است برای یک مرد مهم باشد ممکن است برای دیگری کمتر اهمیت داشته باشد.

مزایای آزمایش پروستات

• آزمایش PSA می تواند به تشخیص سرطان پروستات قبل از بروز علائم کمک کند.
• همچنین می‌تواند به تشخیص سرطان سریع‌الرشد در مراحل اولیه کمک کند تا درمان سریع بتواند از گسترش آن و ایجاد مشکلات جلوگیری کند.

معایب آزمایش پروستات

• ممکن است حتی اگر سرطان پروستات نداشته باشید سطح PSA فرد افزایش یابد، بسیاری از مردان با سطح PSA بالا، سرطان پروستات ندارند.
• به عنوان مثال، یک مطالعه بزرگ نشان داد که از هر 7 مرد (15 درصد) یک نفر با سطح PSA طبیعی ممکن است سرطان پروستات داشته باشد و از هر 50 مرد یک نفر (دو درصد) با سطح PSA نرمال ممکن است سرطانی با رشد سریع داشته باشد.
• اگر سطح PSA فرد افزایش یافته باشد، ممکن است نیاز به بیوپسی داشته باشد. این می تواند عوارض جانبی مانند درد، عفونت و خونریزی ایجاد کند. اما در اکثر بیمارستان ها، مردان در حال حاضر ابتدا اسکن MRI می گیرند و تنها در صورتی که اسکن چیز غیرعادی پیدا کند، نمونه برداری انجام می شود.
• تشخیص سرطان پروستات با رشد آهسته که بعید است مشکلی ایجاد کند یا عمر فرد را کوتاه کند ممکن است همچنان فرد را نگران کند و ممکن است ایشان را به درمانی سوق دهد که اصلا نیاز نباشد. با این حال اکثر مردان مبتلا به سرطان پروستات کم خطر و موضعی اکنون سرطان خود را به دقت تحت نظر دارند و تنها در صورتی درمان می شوند که سرطان شروع به رشد کند.

آیا باید آزمایش خون PSA بدهم؟

تصمیم گیری در مورد انجام یا عدم انجام آزمایش PSA می تواند دشوار باشد. قبل از تصمیم گیری، فرد باید سعی کند سوالات زیر را از خود بپرسد، یا آنها را با پزشک معالج خود در میان بگذارد.

• آیا در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات هستم؟
  اگر سطح PSA من نرمال بود، آیا این به من اطمینان می داد؟
• اگر سطح PSA بالاتر از حد انتظار باشد چه اتفاقی می افتد؟
• آیا بیمارستان قبل از تصمیم گیری برای انجام بیوپسی اسکن MRI انجام می دهد؟
• اگر سرطان پروستات با رشدی آهسته تشخیص داده شود که ممکن است هرگز مشکلی ایجاد نکند، آیا باز هم نیاز است تحت درمان قرار بگیرم، آیا می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد؟ یا اینکه به جای آن می توان به راحتی سرطان را تحت نظر گرفت؟

ممکن است صحبت کردن در مورد این موضوع با شریک زندگی، خانواده یا دوستان مفید باشد. اگر فرد بخواهد در مورد آزمایش مشورت کند، بهتر است با پرستاران پزشکان متخصص تماس بگیرد. آنها می توانند به درک خطر ابتلا به سرطان پروستات کمک کنند و در مورد مزایا و معایب آزمایش PSA صحبت کنند.

نگران رفتن به پزشک خانواده هستید؟

اگر فرد در مورد خطر ابتلا به سرطان پروستات نگران باشد یا علائم غیرعادی داشته باشد، مهم است که با پزشک خانواده خود صحبت کند.

طبیعی است که از رفتن به پزشک یا انجام آزمایشات احساس نگرانی یا خجالت کند. اما نباید اجازه دهد این مانع رفتن او به پزشک خانواده شود. آزمایشات به پزشک خانواده بهترین ایده را در مورد اینکه آیا مشکلی دارد که نیاز به درمان داشته باشد، می دهد.

آزمایش خون PSA پایه چیست؟

آزمایش اولیه آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) شامل انجام آزمایش PSA در حالی است که خطر ابتلا به سرطان پروستات هنوز پایین است – به عنوان مثال در دهه 40 زندگی.

هدف از آزمایش PSA پایه کمک به تشخیص سرطان پروستات نیست. در عوض، برخی تحقیقات نشان می دهد که می توان از آن برای پیش بینی میزان احتمال ابتلا به سرطان پروستات در آینده استفاده کرد. به عنوان مثال، اگر سطح PSA مردی در 40 سالگی کمی بالاتر از حد انتظار باشد، ممکن است در آینده در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پروستات باشد.

اگر آزمایش نشان دهد که فرد در معرض خطر بیشتری می باشد، ممکن است خود شخص و پزشک تصمیم بگیرند که آزمایشات PSA را به طور منظم انجام دهند تا تغییراتی را که ممکن است نشان دهنده سرطان پروستات باشد، تشخیص دهند.

با این حال، ما هنوز دقیقاً نمی دانیم که چه میزان PSA در دهه 40 می تواند نشان دهنده افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات در آینده باشد، یا اینکه هر چند وقت یکبار باید آزمایش PSA را بعد از آزمایش پایه انجام داد. به همین دلیل، آزمایش پایه در بریتانیا بسیار رایج نیست. برای اطلاعات بیشتر در مورد آزمایش پایه، با پزشک عمومی خود صحبت کنید.