غربالگری سرطان دهانة رحم یکی از اقدامات مهم در زمینة مراقبت های بهداشتی بانوان است و آزمایش پاپ اسمیر چندین دهه است که سنگ بنای این غربالگری بوده است. نام آزمایش پاپ اسمیر به نام مخترع آن، جورجیوس پاپانیکولائو، پزشک یونانی که در اوایل قرن بیستم به ایالات متحده مهاجرت کرد، گرفته شده است. پاپانیکولائو مقاله ای با عنوان «تشخیص سرطان رحم با اسمیر واژن» منتشر کرد و جزئیات این روش و پتانسیل آن برای تشخیص زود هنگام سرطان را بیان نمود. این تکنیک شامل برداشتن نمونة سلول‌ها از دهانة رحم و قرار دادن آنها بر روی یک لام شیشه‌ای بود. سپس سلول ها رنگ آمیزی شده و زیر میکروسکوپ بررسی می شوند. این روش ساده و در عین حال مؤثر، امکان شناسایی تغییرات غیرطبیعی سلولی، از جمله تغییراتی که نشان دهندة سرطان دهانة رحم هستند را ایجاد می کند. در دهة 1950، تست پاپ اسمیر به عنوان یک ابزار غربالگری سرطان دهانة رحم مورد پذیرش گسترده ای قرار گرفت. معرفی آن منجر به کاهش قابل توجهی در بروز سرطان دهانة رحم و نرخ مرگ و میر شد. به طوری که بر اساس گزارش انجمن سرطان آمریکا، تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان دهانة رحم در ایالات متحده بین سال های 1955 تا 2012 بیش از 70 درصد کاهش یافت که عمدتاً به دلیل اجرای برنامه های غربالگری پاپ اسمیر بود. با این حال، این روش سنتی پاپ اسمیر دارای محدودیت‌های متعددی است که باعث ایجاد نتایج غلط و غیر دقیق می شود. در دهه 1990، سیتولوژی مبتنی بر مایع (LBC) یا پاپ اسمیر مایع معرفی شد که به طور قابل توجهی دقت و کارایی روش سنتی را بهبود بخشید. در این مقاله به بررسی تفاوت ها و مزایای پاپ اسمیر مایع نسبت به روش سنتی می پردازیم و جنبه های کلیدی آن را برجسته می نماییم.
پاپ اسمیر مایع چگونه انجام می شود و برای انجام آن چه باید کرد؟
روش پاپ اسمیر مایع بسیار شبیه به تست پاپ اسمیر سنتی است، با این تفاوت که از تکنیک های مدرن برای جمع آوری و نگهداری نمونه استفاده می کند. در زیر مراحل انجام تست پاپ اسمیر مایع را یک به یک شرح می دهیم؛
- پیش آمادگی: قبل از انجام آزمایش پاپ اسمیر مایع، بانوان باید از فعالیت های خاصی که به طور بالقوه می تواند در دقت آزمایش اختلال ایجاد کند، اجتناب کنند. این موارد شامل دوش واژینال، استفاده از کرم‌ها یا شیاف‌های واژینال و رابطه جنسی می باشد. حداقل 48 ساعت قبل از آزمایش، باید از انجام هر یک از موارد گفته شده خودداری نمود. همچنین مهم است که قبل از انجام تست، پزشک در جریان هر گونه دارو یا مکملی که بیمار مصرف می کند قرار گیرد، زیرا بسیاری از داروها می توانند بر نتایج آزمایش تأثیرگذار باشند.
- جمع آوری نمونه: برای جمع آوری نمونه از سلول های دهانة رحم، بیمار ابتدا روی میز معاینه دراز خواهید کشید. فردِ نمونه گیر از اسپکولوم برای باز کردن آرام کانال واژن استفاده می کند. سپس، یک برس نرم یا کاردک را در دهانة رحم قرار می دهد و با اندکی فشار دست، به طور ۳۶۰ درجه آن را می چرخاند تا یک لاية نازک سلولی از دهانة رحم برداشته شود. در روش سنتی سلول ها را مستقیماً روی یک لام شیشه ای آزمایش قرار می دادند اما در روش پاپ اسمیر مایع، کاردک یا برس ابتدا به یک ویال حاوی مایع نگهدارنده منتقل می گردد. برای انتقال نمونه به مایع نگهدارنده نیز دو روش وجود دارد؛ یا نمونه از سر کاردک به داخل محلول افتاده و در آن غوطه ور می شود، یا اینکه سر براش حاوی نمونه درون ویال حاوی محلول نگهدارنده چندین بار به شدت شستشو داده می شود. این فرآیند، سریع (تنها در چند دقیقه انجام می شود) و بدون درد است، گرچه برخی بانوان ممکن است ناراحتی خفیفی را تجربه کنند.
- تجزیه و تحلیل نمونه: نمونه سپس به واحد فنی آزمایشگاه منتقل می شود تا مورد پردازش و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. متخصص سیتولوژی در آزمایشگاه، بخشی از محلول نگهدارندة حاوی سلول ها را روی لام شیشه ای قرار داده، رنگ آمیزی می نماید و در زیر میکروسکوپ مطالعه و بررسی می کند. همچنین بخش دیگر نمونة محلول نیز می تواند توسط متخصصین بخش مولکولی آزمایشگاه، برای استخراج DNA استفاده شود تا وجود عفونت های شایع میکروبی مانند HPV بررسی گردد.
چرا پاپ اسمیر مایع دقیق تر از روش سنتی است؟ پاپ اسمیر مایع چه مزایایی نسبت به روش سنتی دارد؟
مزیت اصلی پاپ اسمیر مایع در دقت آن نهفته است. برخلاف پاپ اسمیر سنتی که شامل مالش مستقیم سلول ها روی یک لام شیشه ای است، پاپ اسمیر مایع سلول های دهانه رحم را در یک محیط محلول نگهداری می کند. این روش خطاها را به حداقل می رساند و کیفیت نمونه را افزایش می دهد. پاپ اسمیر سنتی ممکن است با مشکلات متعددی از جمله نمونه برداری ناکافی، اشتباه در تهیه اسلاید و اشتباهات در تشخیص و تفسیر آزمایش مواجه شود. این عوامل منجر به نتایج منفی کاذب و مثبت کاذب می شوند که می تواند پیامدهای قابل توجهی برای بیمار به همراه داشته باشد و باعث تشخیص غلط پزشک وی شود. مطالعات تحقیقاتی انجام شده برای مقایسة این دو روش نیز به طور مداوم اثبات کرده اند که تست پاپ اسمیر مایع دارای نرخ تشخیص بالاتری برای سلول های پیش سرطانی و سرطانی است و گزینة مطلوب تری برای غربالگری دقیق دهانة رحم است. در زیر مزایای روش پاپ اسمیر مایع نسبت به روش سنتی دسته بندی و ارائه شده اند؛
- بهبود حفظ و زنده مانی سلول ها: قرار دادن مستقیم سلول های دهانة رحم روی لام شیشه ای، خطر خشک شدن یا آسیب دیدن سلول ها را به همراه دارد. در مقابل زمانی که سلول ها در محلول نگهدارنده شناور شوند، این خطر تا حد قابل توجهی کاهش می یابد.
- حفظ یکپارچگی سلول ها: در روش های سنتی، زمانی که سلول ها روی لام قرار می گیرند ممکن است به صورت توده های به هم چسبیدة سلولی باشند و به طور یکنواخت روی لام پخش نشوند، درنتیجه ناهنجاری های سلولی ممکن است در این توده ها پنهان شود و در مطالعات سیتولوژیک از نظر آزمایشگر دور بماند. این در حالی است که در پاپ اسمیر مایع، چون سلول ها درون یک محلول شناور می شوند، بهتر از یکدیگر باز شده و توزیع یکنواخت آنها تضمین می شود.
- حذف مواد مزاحم از محیط سلول ها: نمونة محلول را می توان سانتریفیوژ و یا فیلتر کرد تا مخاط، خون و سایر مواد زائد موجود حذف شوند و نمونة سلولی تمیزتری برای بررسی میکروسکوپی باقی بماند.
- امکان انجام تست HPV: در نمونه برداری به روش پاپ اسمیر مایع، می توان از نمونه برای سنجش های مولکولی مانند تست ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) نیز استفاده کرد. بنابراین هم می توان سلول های دهانة رحم را زیر میکروسکوپ مطالعه نمود تا احتمال وجود سرطان دهانة رحم یا پیش سرطانی شدن سلول ها بررسی شود و هم می توان از نمونة سلولی DNA استخراج کرد تا وجود یا عدم وجود DNA مربوط به HPV در آنها مورد بررسی قرار گیرد. این در حالی است که روش سنتی پاپ اسمیر محدود به سیتولوژی بوده و با استفاده از آن تنها می توان به مطالعة میکروسکوپی سلول ها پرداخت.
آزمایشگاه شبانه روزی آرامش یکی از مراکزی است که خدمات مربوط به تست پاپ اسمیر مایع را ارائه می دهد. نیروهای فنی مجرب این آزمایشگاه در سریعترین زمان ممکن به پردازش نمونه ها پرداخته و نتایج دقیق تست را در اختیار مراجعین قرار می دهند.
فواید تشخیص زودهنگام سرطان دهانة رحم با پاپ اسمیر مایع
تشخیص زود هنگام سرطان دهانة رحم برای درمان مؤثر و افزایش نرخ بقای بیماران ضروری است. همانطور که قبلا ذکر شد، پاپ اسمیر مایع احتمال نتایج منفی و مثبت کاذب را کاهش می دهد و اطمینان می دهد که هر گونه ناهنجاری به طور دقیق شناسایی شود. دقت بهبود یافتة پاپ اسمیر مایع در مقایسه با روش سنتی پاپ اسمیر، احتمال شناسایی سلول های غیر طبیعی را در مراحل اولیه افزایش می دهد و برای تشخیص زودهنگام و مداخلة پزشکی به موقع بسیار مهم است. به علاوه، امکان انجام آزمایش HPV برای نمونة جمع آوری شده به روش پاپ اسمیر مایع، موفقیت غربالگری سرطان دهانة رحم را افزایش می دهد، چرا که عامل اصلی سرطان دهانة رحم HPV است و شناسایی زود هنگام آن می تواند به پیشگیری از پیشرفت عفونت حاصل از این ویروس و تبدیل شدن آن به سرطان کمک کند. این رویکرد جامع، تضمین می کند که بانوان بتوانند ارزیابی کامل تری نسبت به سلامت جنسی خود داشته باشند.
آیا پاپ اسمیر مایع برای همه خانم ها توصیه می شود؟
کالج متخصصان زنان و زایمان در آمریکا توصیه می کند که بانوان از سن 21 سالگی به بعد، صرف نظر از اینکه رابطه جنسی داشته اند یا خیر غربالگری سرطان دهانة رحم را شروع کنند. در این دستورالعمل غربالگری، برای بانوان بین 21 تا 29 سال انجام تست پاپ اسمیر هر سه سال یکبار توصیه شده است. همچنین، برای افراد بین 30 تا 65 سال نیز، انجام همزمان تست پاپ اسمیر و تست HPV حداقل هر پنج سال یکبار، یا تست پاپ اسمیر به تنهایی هر سه سال یکبار ضروری است. همچنان که پیشتر ذکر شد، در صورتی که سلول های دهانة رحم غیرطبیعی شده باشند و در وضعیت پیش سرطانی قرار گرفته باشند، در تست پاپ اسمیر تشخیص داده می شوند و پزشک می تواند تصمیمات لازم برای پیشگیری از ایجاد سرطان در بیمار را اتخاذ کند.
با وجودی که انجام منظم تست پاپ اسمیر برای همة بانوان ضروری به نظر می رسد، اما ملاحظات کلیدی نیز در این خصوص وجود دارد؛
- سن: معمولاً به بانوان بین 21 تا 65 سال بیشتر توصیه می شود که به طور منظم غربالگری سرطان دهانة رحم را انجام دهند.
- سابقه بیماری: انجام پاپ اسمیر مایع به ویژه برای بانوانی که سابقة ناهنجاری های دهانة رحم دارند یا قبلاً تست های پاپ اسمیر با نتایج غیرطبیعی داشته اند، نسبت به افرادی که سوابق بیماری خاصی ندارند، از التزام بیشتری برخوردار است.
- ضعف سیستم ایمنی: کسانی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت های HPV قرار می گیرند، چرا که این ویروس در اغلب موارد بدون ایجاد عارضه و علایم خاصی، توسط سیستم ایمنی فرد سرکوب می گردد. چنانچه سیستم ایمنی بدن ضعیف باشد، احتمال تکثیر HPV در دهانة رحم و ایجاد عوارض افزایش می یابد.
- یائسگی: برای بانوان یائسه نیز ممکن است غربالگری سرطان دهانة رحم بسته به شرایط ضروری شود. این دسته از بانوان باید با پزشک خود برای تعیین مناسب ترین روش غربالگری مشورت کنند.
با در نظر گرفتن موارد فوق، اگر شما یکی از بانوانی هستید که بیشتر در معرض ابتلا به ناهنجاری های دهانة رحم قرار دارد و یا اگر در اطرافیان خود بانوانی را می شناسید که به انجام غربالگری سرطان نیاز دارند، توصیه می شود در اولین فرصت به پزشکان متخصص در این حوزه مراجعه نمایید و برای انجام تست پاپ اسمیر مایع اقدام کنید.
آزمایشگاه شبانه روزی آرامش با استفاده از بهترین مواد و پیشرفته ترین تجهیزات، امکان انجام تست پاپ اسمیر مایع را فراهم کرده است تا بدون نگرانی در مورد عدم دقت نتایج، از وضعیت سلامت دهانة رحم و سیستم تناسلی خود آگاه شوید. این آگاهی به شما و پزشکتان کمک خواهد کرد که در صورت وجود مشکلات احتمالی، اقدامات زود هنگامی را برای مراقبت از خود و جلوگیری از پیشرفت بیماری انجام دهید.
هزینه پاپ اسمیر مایع در مقایسه با روش های سنتی
هزینه پاپ اسمیر مایع به طور کلی بالاتر از پاپ اسمیر سنتی است، اما حتی با وجود هزینة اولیه بالاتر، می تواند در دراز مدت مقرون به صرفه باشد. تست پاپ اسمیر سنتی ممکن است به علت غیر دقیق بودن ایجاد نتایج مثبت یا منفی کاذب کند و نیاز به تکرار داشته باشد. همچنین با انجام تست سنتی، باید برای انجام تست HPV نیز هزینة جداگانه ای را در نظر گرفت. این درحالی است که پاسخ تست پاپ اسمیر مایع چنان دقیق است که نیازی به تکرار آزمایش نخواهد بود و با یک بار نمونه برداری و یک بار هزینه، هم بررسی سیتولوژی سلول های دهانة رحم انجام می گیرد و هم تست HPV قابل انجام است. بنابراین منطقی به نظر می رسد که بانوان آینده نگری که به سلامت جنسی خود اهمیت می دهند، تست پاپ اسمیر مایع را به پاپ اسمیر سنتی ترجیح دهند.
